Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt giữa các nền tảng Layer 1 (L1), sự xuất hiện của các blockchains Move đã mang tới làn gió mới với tiềm năng thay đổi cục diện toàn ngành.

Đặc biệt, thời gian gần đây, hiệu suất vô cùng ấn tượng của Sui đã thu hút sự chú ý lớn của cộng đồng đổ dồn về các dự án Move blockchain khác, bao gồm cả Aptos và Movement. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu phân tích vào tổng quan hệ sinh thái Move blockchain đồng thời khám phá những điểm đặc biệt của các dự án L1 này nhé!

Move blockchains là gì?

Move blockchains là những blockchain L1 được xây dựng dựa trên Move, ngôn ngữ lập trình chuyên biệt, tăng cường tính bảo mật cùng hiệu suất cho các hợp đồng thông minh (smart contract). Move ban đầu được thiết kế cho blockchain Diem do Meta (Facebook) phát triển. Tuy nhiên, sau một thời gian thì dự án này đã không còn hoạt động nữa.

Dù Diem không được triển khai nhưng Move đã được các blockchain khác như Sui và Aptos ứng dụng rộng rãi nhờ khả năng tối ưu bảo mật và hiệu suất.

Move giúp giải quyết các hạn chế mà những ngôn ngữ lập trình phổ biến khác, đặc biệt là Solidity gặp phải. Sở hữu thiết kế tối ưu, Move giảm đáng kể chi phí giao dịch mà vẫn đảm bảo tính bảo mật cao thông qua kiểm soát quyền sở hữu tài sản số chặt chẽ.

Hiện tại, market có ba L1 lớn tận dụng những ưu điểm mà Move mang lại chính là Sui, Aptos và Movement.

Tổng quan các Move blockchains trọng điểm

Sui

Sui là blockchain DPoS (Delegated Proof-of-Stake) L1, với tính năng thực thi song song (parallel execution) giúp Sui có khả năng mở rộng vô cùng lớn theo chiều ngang.

Một số thông tin cơ bản về Sui:

Đội ngũ thành lập: Dự án được thành lập bởi Mysten Labs gồm 5 Co-Founder là Evan Cheng (CEO), Sam Blackshear (CTO), Adeniyi Abiodun (CPO), Kostas Kryptos Chalkias (Chief Cryptographer) và George Danezis (Chief Scientist). Đặc biệt, cả 5 người này đều từng làm việc tại Meta (Facebook).
Thông tin gọi vốn: Tổng huy động 385.37 triệu USD

Điểm nổi bật:

Thiết kế object-centric: Sui là L1 đặc biệt vì nó không quản lý dữ liệu theo địa chỉ như các blockchain truyền thống, mà tập trung vào các đối tượng (objects). Objects là những tài sản kỹ thuật số, có thể là token hoặc NFT,... Nhờ vậy, Sui có thể xử lý nhiều giao dịch cùng lúc và bỏ qua các bước đồng thuận phức tạp, giúp các transaction được hoàn tất gần như ngay lập tức.
Khả năng mở rộng theo chiều ngang: Vì Sui có thiết kế object-centric cho phép thực thi song song, xử lý nhiều giao dịch cùng lúc nên việc tăng cường hiệu suất là hoàn toàn khả thi. Sui có khả năng mở rộng theo chiều ngang, nghĩa là càng nhiều Validators trang bị thêm phần cứng thì mạng lưới sẽ xử lý được nhiều giao dịch hơn.

Cơ chế tính phí gas mới lạ: Mục tiêu của Sui là đạt được 3 điều gồm ngăn chặn các cuộc tấn công mạng, khuyến khích các validator hoạt động tốt và mang lại phí giao dịch thấp nhưng phải luôn ổn định cho người dùng.

User sẽ trả hai loại phí riêng biệt gồm phí xử lý giao dịch (computation) và lưu trữ dữ liệu (storage). Đối với loại phí đầu tiên thì các validator sẽ thống nhất một mức giá tham chiếu trên toàn bộ mạng lưới vào đầu mỗi epoch (tương ứng 24h). Dựa vào đó người dùng sẽ tham khảo trước khi thực hiện giao dịch, giúp họ dự đoán trước được mức phí hợp lý. Cơ chế này giúp Sui đảm bảo sự đồng nhất về lợi ích cho các đối tượng trong mạng lưới gồm validator, holder Sui và cả người dùng.
Ngôn ngữ Move cải tiến: Sui đã nâng cấp ngôn ngữ lập trình Move ban đầu thành Sui Move, một phiên bản phù hợp hơn với cấu trúc tập trung vào đối tượng của mình.

Aptos

Tương tự như Sui, Aptos cũng là một DPoS L1 sử dụng ngôn ngữ lập trình Move và có cơ chế thực thi song song.

Một số thông tin cơ bản về Aptos gồm:

Đội ngũ phát triển: Hai Co-Founder là Mohammad Shaikh (CEO) và Avery Ching (CTO) từng làm việc tại Meta tương tự như team Sui.
Thông tin gọi vốn: Tổng raise 350 triệu USD

Điểm nổi bật:

Cơ chế thực thi song song: Aptos sử dụng công nghệ Parallel Execution thay vì thực hiện tuần tự từng giao dịch. Hệ thống này được hỗ trợ bởi mô hình dữ liệu song song trong ngôn ngữ Move và công cụ Block-STM execution engine của Aptos. Nhờ vậy, dự án có thể đạt hiệu suất 160K TPS (transactions per second), cực kỳ phù hợp cho các ứng dụng phức tạp và yêu cầu độ trễ thấp trong khâu xử lý giao dịch.

*Biểu đồ tăng trưởng TPS dựa vào Block-STM*

Phân tách quy trình giao dịch: Aptos chia quá trình xử lý giao dịch thành nhiều giai đoạn độc lập và có khả năng song song hóa riêng. Cấu trúc này giúp cải thiện hiệu suất và duy trì độ trễ thấp cũng như giảm sự phức tạp.

Việc tách biệt từng phần theo giai đoạn độc lập giúp Aptos trở nên linh hoạt hơn khi phát triển và nâng cấp. Các thay đổi chỉ cần được áp dụng lên từng module riêng lẻ mà không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.

Ứng dụng timestamps: Aptos sử dụng timestamps (dấu thời gian), ghi lại thời gian thực hiện cho mỗi block và các giao dịch trong đó. Khi mỗi khối được tạo, một timestamps chung sẽ được gán cho toàn bộ giao dịch trong block này, đánh dấu rõ ràng thời điểm thực hiện. Quy trình trên giúp các ứng dụng và hệ thống bên ngoài đồng bộ và truy xuất dữ liệu trên Aptos một cách chính xác, từ đó phục vụ tốt mục đích theo dõi và phân tích data.

Movement

Movement hay Movement Labs là mạng lưới gồm nhiều blockchain được xây dựng dựa trên ngôn ngữ lập trình Move, với hai sản phẩm chủ lực gồm:

M1: Layer 1 tương thích với ngôn ngữ lập trình Move
M2: MoveVM Layer 2 (L2) đầu tiên trên Ethereum do Movement phát triển dựa vào Move Stack. M2 có kiến trúc module tương tự như các L2 Rollup khác

Một số thông tin cơ bản về Movement:

Đội ngũ phát triển: Gồm 2 Co-Founder là Rushi Manche (ex Aptos) và Cooper Scanlon
Thông tin gọi vốn: Đã gọi vốn tổng 41.4 triệu USD

Đây là dự án hiếm hoi trong số các Move blockchains vẫn chưa ra mắt token và hiện đang ở giai đoạn testnet.

Điểm nổi bật:

Khả năng mở rộng: Movement tập trung vào mô hình modular, cho phép tinh chỉnh và mở rộng blockchain một cách dễ dàng. Kết hợp với các công cụ như Movement SDK, Movement CLI,... giúp hệ sinh thái Movement đảm bảo tính tương thích và hỗ trợ đa nền tảng.
Hỗ trợ cả MoveVM và EVM: Movement không chỉ tập trung vào Move mà còn tích hợp cả máy ảo Ethereum (EVM). Nhờ vậy mà các nhà phát triển đã quen thuộc với ngôn ngữ lập trình Solidity có thể dễ dàng tích hợp dApps của mình lên hệ sinh thái của Movement.

So sánh các Move blockchains

Để có cái nhìn tổng quan hơn về các Move blockchains kể trên, trong phần này, chúng ta sẽ so sánh kiến trúc, cơ chế đồng thuận, cho đến hệ sinh thái của Sui, Aptos và Movement nhé.

Cơ chế đồng thuận:

Aptos: Sử dụng cơ chế AptosBFT dựa trên Byzantine Fault Tolerance (BFT). Đây là hệ thống đồng thuận hiệu quả khi chỉ có các node được phép giao tiếp với leader (có nhiệm vụ chọn và sắp xếp giao dịch vào block), giúp giảm thiểu lượng thông tin cần trao đổi trong quá trình đồng thuận.

Các leader này cũng được luân phiên thay đổi thông qua quá trình bỏ phiếu, nhằm đảm bảo tính công bằng và linh hoạt. Nhờ AptosBFT mà Aptos có thể xử lý giao dịch nhanh chóng và tránh tình trạng quá tải hay tắc nghẽn mạng. Từ đó mang lại trải nghiệm mượt mà hơn cho người dùng khi có nhiều transaction được thực hiện cùng lúc.
Sui: Layer 1 này đang sử dụng cơ chế đồng thuận Mysticeti cũng dựa trên BFT tương tự như Aptos nhưng với nhiều cải tiến hơn. Sui thay đổi quy trình đồng thuận bằng cách cho phép các validator đơn lẻ xác nhận các block và bổ nhiệm nhiều leader, từ đó tăng lượng giao dịch ghi nhận trên mỗi block lên cao hơn. Cách tiếp cận này có thể giúp Sui đạt 100.000 TPS.
Movement: Áp dụng cơ chế đồng thuận Snowman của Avalanche, Movement có thể đạt được đồng thuận mà không cần tất cả validator trong mạng phải tham gia xác nhận. Thay vào đó, Snowman sẽ chọn ra một tập hợp các validator một cách ngẫu nhiên và chỉ cần đa số xác nhận thì giao dịch sẽ được chấp thuận thêm vào block.

Cơ chế này giúp Movement đạt được sự cân bằng giữa tốc độ và hiệu suất nhưng có thể gây ra độ trễ khi có bất đồng về quyết định.

Cơ chế xử lý giao dịch:

Aptos và Movement: Cả hai nền tảng này đều sử dụng Block-STM kèm với thực thi song song, cho phép nhiều giao dịch được thực hiện cùng một lúc mà không gây xung đột. Tuy nhiên, nếu gặp vấn đề trục trặc thì một số transaction sẽ phải thực hiện lại.
Sui: Sử dụng phương pháp tiếp cận dựa trên truy cập trạng thái (State Access Parallelisation) cho phép các giao dịch được sắp xếp theo các đối tượng riêng. Từ đó giúp cho transaction được thực thi mà không bị xung đột sau khi các validator xác minh.

Máy ảo hỗ trợ:

Aptos và Sui: Cả hai đều là Non-EVM blockchains, nghĩa là không tương thích với EVM mà chỉ hỗ trợ MoveVM
Movements: Có khả năng tương thích với cả hai loại máy ảo Ethereum và Move

Tốc độ và thông số:

Aptos: Thời gian thực hiện giao dịch (Time to Finality - TTF) đạt ~0.9s với TPS theo lý thuyết là 160K
Sui: TTF đạt ~0.5s và TPS trên lý thuyết là 297K
Movement: TTF đạt ~1s và TPS trên lý thuyết là 160K

Hệ sinh thái:

Aptos: Là hệ sinh thái phát triển sớm nhất trong số ba nền tảng, sở hữu số lượng dự án hơn 186. Tuy nhiên, các giao thức trên Aptos đa số vẫn chưa ra mắt token, hiếm hoi chỉ có Thala (THL), Merkle Trade (MKL),…

Sui: Hiện đang là hệ sinh thái phát triển nổi trội nhất trong 3 nền tảng Move blockchains. Mặc dù chỉ có hơn 86 giao thức nhưng Sui sở hữu rất nhiều dự án nổi bật như DeepBook (DEEP), Cetus (CETUS), Navi Protocol (NAVX),…

Movement: Đây là hệ sinh thái phát triển chậm hơn so với 2 cái tên phía trên vì Movement vẫn còn giai đoạn testnet. Hiện có hơn 46 giao thức được xây dựng bên trong ecosystem này. Một số cái tên tiêu biểu gồm Movement Swap, Nightly Wallet, Razor Wallet,…

Tổng lại, trong 3 nền tảng Move-blockchains thì Sui đang thể hiện vị thế đầu bảng với màn trình diễn vô cùng xuất sắc trong thời gian gần đây, cùng với những đột phá trong công nghệ của mình. Cụ thể hơn, theo số liệu ghi nhận ngày 26/10/2024, Sui đã đạt market cap 4.9 tỷ USD, cao hơn so với Aptos 4.7 tỷ USD.

Đọc thêm: Tổng quan sức nóng hệ Sui: Tiềm năng tăng trưởng trong Q4/2024

Đối với Aptos, dù dự án có bước chạy đà rất tốt vào giai đoạn ra mắt tháng 10/2022, tuy nhiên, sau 2 năm hoạt động, Aptos vẫn chưa có nhiều bứt phá. Mãi cho tới thời gian gần đây, tính đến tháng 10/2024, Aptos mới thật sự chuyển mình khi tích hợp USDT (Tether) và launching Raptr Consensus, Aptos Scripts, Aptos Build,...

Cuối cùng là Movement. Dự án vẫn còn đang trong giai đoạn tiền mainnet. Chính vì vậy, chúng ta chưa thể đánh giá chính xác được khả năng cạnh tranh với Sui và Aptos. Chỉ có một điều chắc chắn, đó là Move blockchain này phải tăng tốc thêm rất nhiều để đuổi kịp 2 tiền bối đi trước.

Tổng kết

Ở trên là toàn bộ bức tranh tổng quan về hệ sinh thái các dự án Move blockchains. Cả Sui, Aptos và Movement đang phát triển với nguồn lực mạnh mẽ về vốn, công nghệ và đội ngũ phát triển. Tuy nhiên, để thành công hơn nữa, các blockchain này cần phải thu hút thêm nhiều developers tham gia xây dựng các dApps, tạo ra đa dạng “money game” hơn cho người dùng.

Mình tin rằng chúng ta đang đứng ở thời kỳ đầu tiên của Move blockchains, khởi đầu với Sui. Rất có thể trong tương lai gần, Aptos và Movement sẽ nối gót, đóng góp thúc đẩy toàn bộ hệ sinh thái tiềm năng này.

Các bạn nghĩ sao về tiềm lực của 3 dự án trên? Liệu Move blockchain có thể lớn mạnh như hệ sinh thái EVM blockchain hay không? Hãy chia sẻ ý kiến, góc nhìn cá nhân với các thành viên trong cộng đồng TradeCoinVN bằng cách để lại bình luận phía dưới nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!