Layer-1 (L1) từng là narrative chính trong giai đoạn thị trường uptrend 2020-2021. Đây là mảng đã sản sinh ra rất nhiều tên tuổi tăng trường từ vài chục đến vài trăm lần, ví dụ như Solana (SOL), BNB Chain (BNB),...

Với độ hot ấy, dễ hiểu vì sao thị trường xuất hiện ngày càng nhiều L1. Dù rằng được tạo ra dày đặc nhưng đa số chúng đều hứng chịu cảnh thanh lọc gay gắt của market trong mùa downtrend, thì cũng chỉ có một số L1 có thể trụ lại.

Nổi bật trong số các L1 sống sót ấy phải kể tới Sui với ngôn ngữ lập trình Move đã tạo ra sự khác biệt so với mọi đối thủ trên thị trường. Vậy hệ sinh thái Sui có gì đặc biệt? Điểm mạnh của blockchain L1 này là gì? Hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây!

Sui là gì?

Sui (SUI) là blockchain L1 sử dụng cơ chế đồng thuận DPoS (Delegated Proof-of-Stake). Sui có khả năng xử lý giao dịch nhanh chóng với phí gas cực rẻ nhờ xây dựng bằng ngôn ngữ lập trình mới có tên gọi Move, kết hợp với kiến trúc Parallel Execution (thực thi song song). Sui được Mysten Labs phát triển và ra mắt vào ngày 03/05/2023.

Một số điểm đặc biệt của Sui

Parallel Execution

Parallel Execution là giải pháp xử lý các giao dịch trong cùng một lúc với nhau. Thay vì thực hiện các transaction một cách tuần tự (Sequential Execution) mang lại những trải nghiệm chưa tối ưu, đội ngũ Sui quyết định sử dụng cơ chế Parallel Execution.

Theo hướng tiếp cận này, Sui sẽ cải thiện khả năng mở rộng và giảm độ trễ trên mạng lưới của mình, cải thiện khả năng xử lý vài trăm nghìn giao dịch trong vòng 1 giây.

Move Language

Move là một ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở, trước đó được phát triển bởi Facebook cho dự án blockchain Diem.

Move có khả năng điều chỉnh code để phù hợp với nhu cầu sử dụng riêng biệt của một blockchain nào đó, tương tự như trường hợp của Sui. Ngôn ngữ Move mà Sui đang sử dụng có một số điểm khác biệt so với các blockchain khác như Aptos. Điển hình là việc Sui chỉ tận dụng tính bảo mật và linh hoạt của Move.

Ngoài ra, các tính năng còn lại sẽ được blockchain L1 này cải tiến để tăng hiệu suất, giảm độ trễ giao dịch và thân thiện với các nhà lập trình hơn.

Transaction Authentication

Sui áp dụng nhiều loại key và thuật toán mã hoá (cryptography) để tăng cường bảo mật trong việc xác thực giao dịch và ngăn chặn truy cập với mục đích xấu.

Sui sử dụng các tiêu chuẩn như BIP-32, BIP-39 để quản lý key, cũng như hỗ trợ nhiều tùy chọn chữ ký khác nhau như Multi-sig (đa chữ ký), Offline Signing (ký offline), Intent Signing (ký với mục đích riêng biệt),...

zkLogin

ZkLogin là phương pháp sử dụng các tài khoản như Google, Facebook, OpenID để đăng nhập và sử dụng dApps trên blockchain Sui. Cách tiếp cận này giúp cho người dùng trên Sui dễ dàng tham gia vào hệ sinh thái Web3 hơn, từ đó mang lại trải nghiệm liền mạch, mượt mà tương tự như Web2.

Hệ sinh thái của Sui

Tính đến ngày 16/7/2024, dữ liệu từ nền tảng DefiLlama ghi nhận tổng TVL của hệ sinh thái sui đạt mốc 551,2M USD, giảm từ mốc ATH 751,9M USD đạt được vào ngày 21/5/2024 theo xu hướng giảm chung của thị trường. Nhìn chung, TVL của Sui đang có xu hướng tăng khá ổn định kể từ cuối năm 2023. Thậm chí khi so với Aptos, Layer 1 cũng sử dụng ngôn ngữ lập trình Move từng được đánh giá cao hơn thì Sui tỏ ra lấn lát hơn hẳn về TVL, khi đối sánh cùng mốc thời gian, Aptos chỉ đạt mốc TVL 361,1M USD.

Theo dữ liệu từ chính Sui Directory, website chính thức của hệ sinh thái Sui, hiện đang có 86 dự án đang hoạt động trên blockchain L1 này, tính đến tháng 06/2024. Hệ Sui đã có đầy đủ các mảnh ghép cần thiết như DEX, Lending, Gaming, Bridge,... Tuy nhiên, vẫn chưa có dự án nào thật sự nổi bật khi so với tổng quan không gian Web3.

Một số cái tên chính trong hệ sinh thái này là:

• Navi Protocol: Hiện đang là dự án giữ vị trí top 1 TVL (351 triệu USD) trên Sui tính tới tháng 11/2024, với nhiều sản phẩm như Lending/ Borrowing, Liquid Staking,... Navi Protocol được hậu thuẫn bởi các quỹ lớn gồm OKX Ventures, Hashed,...
• SuiLend Protocol: Là nền tảng Lending lớn nhất Sui với TVL hơn 339 triệu USD (tính tới 11/2024). SuiLend đã xuất sắc vượt mặt Scallop và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra dòng tiền tín dụng, thúc đẩy người dùng thực hiện các hoạt động DeFi nhiều hơn.
• Cetus Protocol: Là dự án top 1 DEX trên Sui với volume tích luỹ hơn 18 tỷ USD. Cetus sử dụng cơ chế CLMM (Concentrated Liquidity Market Maker), cho phép các LPs (Liquidity Provider) cung cấp thanh khoản ở một vùng giá cụ thể, từ đó tăng cơ hội nhận được lợi nhuận hấp dẫn. Đây chính là dự án thuộc hệ SUI đầu tiên được niêm yết trên Binance.

Chiến lược giúp Sui tăng trưởng trong 2024

2024 được xem là một năm đại thắng của Sui cũng như toàn bộ hệ sinh thái Layer 1 này, chính nhờ vào những định hướng phát triển nổi bật.

Với số tiền gọi vốn lớn lên tới hơn 300 triệu USD, Sui luôn tập trung phát triển, nâng cấp cơ sở hạ tầng của mình thay vì tìm cách tạo game tại lớp cơ sở đầu tiên, từ đó cạnh tranh với những blockchain khác.

Đáng chú ý nhất là việc Sui cho mainnet Mysticeti vào tháng 07/2024. Trong nâng cấp này, Sui ứng dụng hai cơ chế động thuận mới gọi là Mysticeti và Pilotfish, nhằm mục đích cải thiện hiệu suất, giảm thời gian hoàn thành giao dịch và tăng khả năng mở rộng của mạng lưới.

Đây được xem là động lực chính giúp Sui vững mạnh hơn về nền tảng, tạo tiền đề cho các lớp dự án sáng tạo dễ dàng được triển khai, vận hành hơn. Cụ thể, một số sáng kiến nổi bật đã được ra mắt trong 2024 trên Sui có thể kể đến:

• SuiPlay0x1: Đây là máy chơi game cầm tay do chính đội ngũ Sui phát triển, có khả năng hỗ trợ cả game PC hay những tựa game nặng như AAA.
• Walrus: Dự án Data Storage cũng do chính đội ngũ Sui Foundation phát triển với chi phí rẻ và khả năng mở rộng vô cùng lớn. Đây là giao thức mà Sui tham vọng có thể cung cấp giải pháp lưu trữ không chỉ cho các nền tảng web3 mà cả những doanh nghiệp web2.

Những số liệu phát triển của mạng lưới mà Sui đạt được trong thời gian gần đây (11/2024) đã cho thấy chiến lược chú trọng vào phát triển cơ sở hạ tầng rất hiệu quả, giúp Layer 1 này gặt hái nhiều thành công:

• Tổng số lượng giao dịch đạt 6.54 tỷ 
• Tổng tài khoản hoạt động đạt hơn 27.55 triệu
• Hơn 83 nghìn contract đã được triển khai kể từ khi Sui mainnet
• Hơn 600 dự án đang hoạt động

Các đối thủ cạnh tranh

Một số non-EVM blockchain có thể so kè với Sui hiện tại là Aptos và Solana. Mặc dù đang có tiềm năng tăng trưởng lớn tuy nhiên đây đều là những cái tên cộm cán mà Sui cần phải duy trì và thúc đẩy trạng thái phát triển để không bị tụt hậu.

Có thể thấy, nếu so với đối thủ trực tiếp là Aptos với các thông số cả về vốn hoá thị trường, độ lớn hệ sinh thái,... thì Sui đều vượt trội hơn, tính đến Q4/2024. Tuy nhiên, Sui vẫn còn nhiều việc phải làm để có thể theo kịp với Solana, non-EVM blockchain được đánh giá là top 1 hiện nay.

Đội ngũ dự án

Team

Sui được thành lập và vận hành bởi Mysten Labs gồm những thành viên đều có profile khủng, chi tiết như sau:

• Evan Cheng (CEO & Co-Founder): Evan có kinh nghiệm 10 năm làm việc tại Apple, 2 năm ở Facebook. Đến tháng 09/2021, ông đồng sáng lập Mysten Labs.
• Sam Blackshear (CTO & Co-Founder): Sam từng có thời gian thực tập tại các tập đoàn công nghệ lớn như Microsoft. Sam gia nhập Meta và cống hiến trong 6 năm. Đến tháng 11/2021, Sam đồng hành cùng Mysten Labs.
• Adeniyi Abiodun (CPO & Co-Founder): Adeniyi có kinh nghiệm tài chính dày dặn khi từng làm việc tại JP Morgan, HSBC. Abiodun tham gia làm Product Lead cho dự án crypto Novi của Facebook trong 2 năm. Đến tháng 11/2021, Adeniyi tham gia Mysten Labs.
• Kostas Kryptos Chalkias (Chief Cryptographer & Co-Founder): Kostas cũng làm việc tại Meta trước đó. Ngoài ra, vị Co-founder này đã có kinh nghiệm vận hành một số công ty như Erybo Inc, Safemarket Ltd,...
• George Danezis (Chief Scientist & Co-Founder): George tốt nghiệp đại học Cambridge, có kinh nghiệm 6 năm làm việc tại Microsoft, 2 năm tại Facebook. Ông tham gia Mysten Labs từ tháng 11/2021.

Advisor

• Updating…

Nhà đầu tư và đối tác

Các vòng gọi vốn

Sui đã gọi vốn thành công tổng cộng 385.37 triệu USD thông qua các funding rounds có rất nhiều quỹ tham gia cũng như các đợt IEO. Chi tiết hơn:

• Series A (06/12/2021): Sui raise 36 triệu USD do a16z dẫn đầu, với sự tham gia của Lightspeed Ventures, Slow Ventures, Hack VC,...
• Series B (08/09/2022): Sui tiếp tục được rót vốn 300 triệu USD do FTX Ventures dẫn đầu. Vòng này còn có những quỹ khác tham gia như Binance Labs, Coinbase Ventures, Jump Crypto,...
• IEO trên Bitforex Turbo Starter (23/04/2023 - 24/04/2023): Gọi vốn thành công 50 nghìn USD, với giá 0.1$/ SUI.
• IEO trên OKX Jumpstart (23/04/2023 - 24/04/2023): Huy động 750 nghìn USD (pool 0.03$/ SUI). Ngoài ra, còn raise được tổng 22.5 triệu USD (pool 0.1$/ SUI).
• IEO trên Kucoin Spotlight (23/04/2023 - 24/04/2023): Huy động 750 nghìn USD (pool 0.03$/ SUI). Ngoài ra, còn raise được tổng 22.5 triệu USD (pool 0.1$/ SUI).
• IEO trên Bybit (01/05/2023 - 03/05/2023): Sui nhận thêm khoảng 2.82 triệu USD, với giá 0.03$/ SUI.

Nhà đầu tư & Đối tác

Sau hơn một năm ra mắt, Sui đã hợp tác với nhiều tổ chức lớn nhỏ cả ở thị trường truyền thống cũng như Web3 space. Trong đó, nổi bật phải kể đến Alibaba Cloud, Axelar, Bitstamp, Binance, Coinbase, Crypto.com,...

Sui Tokenomics

Token Key Metrics

• Token name: Sui
• Ticker: SUI
• Blockchain: Sui
• Token contract: 0x2::sui::SUI
• Loại token: Utility & Governance
• Token supply: 10.000.000.000 SUI
• Circulating supply: 2,426,143,880 SUI
• Giá token (23/6/2024): $0.899
• Market cap (23/06/2024): $2,179,638,553 SUI
• TGE: 03/05/2023

Token Use Case

• Gas fee: SUI là token chính dùng để giao dịch và trao đổi trong hệ sinh thái.
• Governance: Tham gia vào các hoạt động voting cho những nâng cấp của nền tảng trong tương lai.
• Staking: Holder SUI có thể stake để trở thành Validator của blockchain này.
• Sui Storage Fund: SUI được sử dụng làm phần thưởng stake cho các Validator.

Token Allocation

10.000.000.000 SUI sẽ được phân bổ trong các mục như sau:

• Allocated After 2030: 52.2% tương đương 5.220.000.000 token SUI
• Community Reserve: 10.6% tương đương 1.060.000.000 token SUI
• Stake Subsidies: 9.49% tương đương 949.410.000 token SUI
• Series A: 7.14% tương đương 714.170.000 token SUI
• Series B: 6.96% tương đương 695.560.000 token SUI
• Early Contributors: 6.13% tương đương 613.370.000 token SUI
• Community Access Program: 5.82% tương đương 582.000.000 token SUI
• Mysten Labs Treasury: 1.64% tương đương 163.480.000 token SUI

Token Release Schedule

Lịch trình phân phối token SUI sẽ được diễn ra như sau:

• Allocated After 2030: Updating…
• Community Reserve (10.6%): 29.6% unlock tại TGE, số còn lại lock 1 tháng, bắt đầu linear unlock trong vòng 7 năm từ tháng 5/2023 
• Stake Subsidies (9.49%): 3.51% unlock tại TGE, số còn lại khoá 1 tháng, bắt đầu linear unlock trong vòng 7 năm từ tháng 5/2023
• Series A (7.14%): 0% unlock tại TGE, khoá 1 năm, bắt đầu linear unlock trong vòng 11 tháng từ 05/2024
• Series B (6.96%): 0% unlock tại TGE, khoá 1 năm, bắt đầu linear unlock trong vòng 2 năm từ 05/2024
• Early Contributors (6.13%): 0% unlock tại TGE, khoá 1 năm, bắt đầu linear unlock trong vòng 6 năm từ 05/2024
• Community Access Program (5.82%): 28.6% unlock tại TGE, bắt đầu linear unlock trong vòng 12 tháng từ 05/2023
• Mysten Labs Treasury (1.64%): 0% unlock tại TGE, khoá 6 tháng, bắt đầu linear unlock trong vòng 78 tháng từ 11/2023

Mua và nắm giữ token ở đâu?

Hiện người dùng có thể giao dịch token SUI trên rất nhiều sàn giao dịch tập trung có thanh khoản tốt nhất như Binance, OKX, Coinbase, HTX,… Để lưu trữ token SUI người dùng có thể sử dụng ví phổ biến trên hệ sinh thái L1 này như Suiet, Sui Wallet,... hoặc một số ví lạnh như Ledger, Trezor,...

Nhận định cá nhân

Về tổng quan, tokenomics của SUI được thiết kế khá phức tạp và có điểm chưa rõ ràng, nhất là trong phần token phân bổ cho mục Allocated After 2030.

Số token này vẫn chưa rõ sẽ được sử dụng trong mục đích gì và với lịch vesting như thế nào. Ngoài ra, tokenomics của SUI còn có một điểm khác biệt hơn nữa là tỷ trọng phân bổ cho team ít hơn rất nhiều so với quỹ nhưng lịch vesting lại dài hơn.

Trong khi ở tokenomics của các dự án khác thì 2 thành phần này thường được thiết kế với lợi ích phải gần như ngang bằng nhau để đảm bảo quyền lợi của cả team phát triển và quỹ đầu tư.

Roadmap

Dự án chưa cập nhật roadmap mới nhất trong năm 2024 của mình.

Nhận định cá nhân & tổng kết

Trên đây là toàn bộ thông tin về Sui, blockchain L1 thế hệ mới sử dụng ngôn ngữ Move được Binance Labs hậu thuẫn. Sui được thiết kế với nhiều công nghệ tiên tiến giúp cho dự án hoạt động hiệu quả hơn và góp phần làm Sui trở nên khác biệt so với các L1 đối thủ trên thị trường.

Xem xét tổng quan, điểm mạnh của Sui là dàn backer hùng hậu với đầy đủ các quỹ tier-1 góp mặt. Đáng khen hơn, tokenomics của Sui cũng được thiết kế rất dài hơi, thể hiện cam kết của đội ngũ core team cũng như tầm nhìn dài hạn mà các VCs dành cho dự án L1 này.

Tuy nhiên, điểm yếu của Sui là blockchain này chưa thể tích hợp EVM, chính vì vậy, việc thu hút dòng tiền và người dùng ở thời gian đầu gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, Sui còn sử dụng ngôn ngữ lập trình Move khá mới lạ đối với đại đa số anh em developer Crypto. Có thể đây chính là nguyên nhân vì sao hơn 1 năm ra mắt nhưng TVL và hệ sinh thái của Sui vẫn chưa thực sự bùng nổ.

Những nhận định trên đều mang ý kiến cá nhân của mình. Còn bạn nghĩ sao về tiềm năng của dự án này trong? Liệu Sui có thể cạnh tranh với những dự án L1 khác trên thị trường không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn với anh em cộng đồng TradeCoinVN bằng cách để lại bình luận ở phía dưới nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!