Xây dựng và huy động nguồn vốn ban đầu sẽ quyết định tới tốc độ phát triển của dự án crypto và thậm chí còn mang yếu tố sống còn. Anh em có thể thấy rằng những dự án thu hút được nguồn vốn lớn thường là những dự án tiềm năng được các VCs và cộng đồng chú ý tới.

Hình thức huy động vốn phổ biến nhất là Token sale. Nếu tham gia từ sớm ở các vòng ICO, IDO,... anh em sẽ có khoảng lợi nhuận lên tới hàng chục lần. Tuy nhiên, đây cũng là cách làm tồn tại nhiều rủi ro. 

Trong các đợt Token sale, thường chỉ có VCs và những insiders mới có cơ hội mua với giá thấp. Khi token được niêm yết công khai, giá trị đã tăng mạnh, điều này khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ khó có thể đạt được lợi nhuận lớn và dễ “đu đỉnh".

Gần đây, có một hình thức đầu tư sớm khác mà anh em nên quan tâm, chính là Node sale. Vậy node sale là gì? Lợi ích và rủi ro khi tham gia node sale như thế nào? Hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Vai trò của node trong blockchain

Để bắt đầu, mình sẽ giới thiệu cho anh em về node và các vai trò trong blockchain nhé. Thông thường, node đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và bảo mật mạng lưới. Anh em có thể hiểu một node là một máy tính tham gia vào mạng blockchain. 

Mỗi node này lưu trữ một bản sao của toàn bộ sổ cái. Trong sổ cái chứa thông tin của tất cả các giao dịch đã được thực hiện. Việc lưu trữ và xác thực thông tin giao dịch nên các node đảm bảo rằng dữ liệu minh bạch, bảo mật và không thể sửa đổi.

Có nhiều loại node khác nhau trong nhưng có 2 loại chính mà anh em thường thấy ở các dự án:

• Full node: Đây là node lưu trữ toàn bộ lịch sử giao dịch của blockchain và có khả năng xác thực tất cả các giao dịch.
• Light node: Đây là loại node chỉ dựa vào full node để xác minh giao dịch và không lưu trữ toàn bộ blockchain. Cách này giúp tối ưu tài nguyên vì light node tiêu tốn ít dung lượng hơn nhưng vẫn có thể đảm bảo quá trình xác thực giao dịch.
   

Ngoài vai trò lưu trữ và xác thực giao dịch, node còn giúp phân quyền sức mạnh tính toán của mạng lưới. Cụ thể hơn, sẽ không có một thực thể hoặc tổ chức nào nắm giữ toàn bộ quyền kiểm soát hoạt động của mạng lưới. 

Việc có nhiều node tham gia sẽ giúp tăng khả năng mở rộng của mạng. Đặc biệt, khi một node bị tấn công hoặc ngừng hoạt động, các node khác vẫn tiếp tục duy trì mạng lưới bình thường. 

Node sale là gì?

Node sale một hình thức huy động vốn cho các dự án crypto. Cụ thể, các dự án sẽ bán node license cho những người muốn tham gia. Khi sở hữu node license, anh em sẽ có một “giấy phép" để thực hiện công việc vận hành node và nhận phần thưởng dưới dạng token của dự án.

Cụ thể, thay vì chỉ mua token, người mua node license sẽ có quyền tham gia vào quá trình xác thực giao dịch, lưu trữ dữ liệu và duy trì hoạt động của mạng lưới blockchain. Phần thưởng sẽ được phân phối dựa trên khối lượng công việc mà node đã thực hiện. Node nào có hiệu suất càng tốt thì được thưởng càng nhiều.

Bên cạnh đó, lượng token thưởng cho người mua node license cũng tuân theo phần trăm allocation của dự án. Ví dụ với Aethir, lượng token được phân bổ cho Node và Compute Providers là 50%.

Đọc thêm: GPU Restaking là gì? Hướng đi mới cho các dự án DePIN

Để hạn chế việc anh em chạy node “xả hàng" thì token dùng để thưởng này sẽ có thời gian lock. Mỗi dự án có thời gian lock khác nhau tùy vào tính chất của dự án đó.

Mô hình node sale không chỉ giúp dự án huy động vốn một cách hiệu quả mà còn thúc đẩy sự tham gia từ cộng đồng. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ được tiếp cận những cơ hội đầu tư giống như các tổ chức đầu tư lớn (VCs), từ đó xây dựng một cộng đồng cam kết với mục tiêu dài hạn của dự án.

Node sale mang lại lợi ích gì cho dự án?

Đầu tiên, node sale giúp các dự án huy động vốn hiệu quả. Thay vì chỉ bán token (ở các vòng IDO, ICO, Private sale,...), dự án có thể bán các node license và từ đó thu hút nguồn vốn lớn từ cộng đồng người dùng.

Thứ hai, node sale thúc đẩy sự phân quyền và bảo mật mạng lưới. Khi có nhiều người tham gia vận hành node, trách nhiệm quản lý và vận hành mạng lưới được chia đều. Điều này giảm sự tập trung quyền lực và làm cho mạng lưới an toàn hơn trước các cuộc tấn công.

Cuối cùng, node sale giúp các dự án xây dựng một cộng đồng lớn mạnh. Đây là  yếu tố rất quan trọng. 

Ví dụ như những dự án meme, anh em có thể thấy hoàn toàn không có yếu tố công nghệ nào. Tuy nhiên, chỉ cần được sự ủng hộ từ cộng đồng, memecoin có thể phát triển với marketcap lên tới hàng tỷ đô.

Những người vận hành node thường được thưởng bằng token có lịch unlock, từ đó khuyến khích sự đồng hành dài hạn.

Những lợi ích của việc tham gia Node sale 

Vậy với nhà đầu tư nhỏ lẻ, lợi ích của việc tham gia Node sale là gì? Trước tiên, node sale cho phép các nhà đầu tư tham gia vào dự án ngay từ giai đoạn đầu. Khi giá trị của các node còn thấp thì tiềm năng mang lại lợi nhuận sẽ lớn hơn so với lúc dự án đã phát triển và ra mắt công chúng.

Một ví dụ kinh điển là các nhà đầu tư tham gia node sale sớm của dự án Gala (20,000 người tham gia đầu tiên) đã có khoản đầu tư từ 2,000 USD lên tới 100,000 USD. 

Thứ hai, các nhà đầu tư khi tham gia vận hành node có thể kiếm thu nhập thụ động thông qua phần thưởng được trả bằng token hoặc phí giao dịch. Node operator được trả thưởng định kỳ dựa trên hiệu suất của node mà họ vận hành.

Rủi ro và thách thức khi tham gia Node sale 

Tham gia node sale mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng kèm theo những rủi ro và thách thức cho nhà đầu tư nhỏ lẻ, cụ thể:
 

• Vốn đầu tư ban đầu cao: Để thiết lập và vận hành một node, nhà đầu tư thường phải bỏ ra một khoản chi phí khá lớn. Chi phí này bao gồm phần cứng (máy tính để chạy node) và lượng token cần thiết để đáp ứng yêu cầu tối thiểu của việc chạy node.
• Biến động thị trường: Giá trị của phần thưởng kiếm được từ việc vận hành node thường gắn liền với giá token. Thị trường crypto nổi tiếng biến động mạnh nên giá trị phần thưởng của node cũng biến đổi theo thời gian. 
• Rủi ro kỹ thuật: Vận hành một node đòi hỏi kiến thức kỹ thuật về phần mềm và phần cứng. Những người tham gia cần tự thiết lập và duy trì hệ thống, đảm bảo node hoạt động liên tục và hiệu quả. Nếu không có đủ kiến thức, anh em có thể gặp khó khăn hoặc phải chi thêm tiền cho các dịch vụ hỗ trợ​.
• Rủi ro về quy định pháp lý: Môi trường pháp lý của crypto vẫn còn đang phát triển. Sự thay đổi về quy định hoặc các yêu cầu pháp lý có thể ảnh hưởng đến hoạt động của node và khả năng nhận phần thưởng của nhà đầu tư. 

Quá trình triển khai mô hình Node sale

Quy trình triển khai mô hình Node sale cơ bản sẽ như sau:

• Thông báo và đăng ký: Dự án thông báo về sự kiện node sale cùng với các yêu cầu tham gia. Thường sẽ có hai giai đoạn: whitelist dành cho những người được chọn trước và giai đoạn public sale. Người tham gia tiềm năng sẽ tiến hành đăng ký và hoàn thành các bước xác minh như KYC/AML nếu cần thiết.
• Mua và thiết lập node: Người tham gia sẽ mua node thông qua smart contract hoặc các nền tảng bán token. Sau khi sở hữu node, người dùng sẽ tải và cài đặt phần mềm cần thiết để vận hành node đó. Các dịch vụ như "Nodes-as-a-Service" cũng được cung cấp để hỗ trợ người dùng thiếu kiến thức kỹ thuật​.
• Kích hoạt node: Sau khi kích hoạt node, người dùng có thể tham gia vào các hoạt động mạng. Họ cũng có quyền ra quyết định và quản trị dự án.
• Nhận phần thưởng: Phần thưởng dành cho node operator được phát qua các khoản phí giao dịch và phần thưởng block. Phần thưởng này thường được phân phối dần theo thời gian, tương tự như cơ chế vesting. Một số dự án cho phép rút sớm phần thưởng, nhưng người dùng phải chịu phí phạt hoặc mất các quyền lợi khác.

Tính toán thời điểm hoà vốn khi đầu tư vào Node sale

Khi đầu tư vào bất cứ cái gì, hẳn anh em đều cần phải cân nhắc xem khi nào thì hoà vốn. Đối với việc tham gia node sale, công thức để tính điểm hòa vốn khá đơn giản:
 

Điểm hoà vốn = Chi phí node / Phần thưởng node mỗi tháng
 

Trong đó:

• Chi phí node: Phụ thuộc vào bậc (tier) mà anh em mua được trong đợt bán node. Các node có tier nhỏ thường có giá rẻ hơn, giúp giảm chi phí đầu tư ban đầu.
• Phần thưởng node: Được tính bằng cách chia phần thưởng của toàn bộ mạng lưới cho số lượng node đang hoạt động. Nếu ít node hoạt động, phần thưởng cho mỗi node sẽ cao hơn. Do đó, anh em phải theo dõi kỹ số lượng node đã bán được trong mỗi dự án.

Hầu hết các dự án dành ra khoảng 5-20% nguồn cung để thưởng node. Ngoài ra, có một số điểm anh em cần chú ý.
 

• Số node ở các tier đầu thường được bán nhiều hơn, trung bình khoảng 66% tổng số node​. Nếu mua node sale sớm, tốt nhất anh em nên dự phóng khoảng 66% lượng node đã được bán để tính ra FDV phù hợp của dự án.
• Một số dự án không cho phép chuyển nhượng node. Chẳng hạn như XAI thì không cho phép bán lại node hoặc node của Hytopia thì bị khoá tới tháng 9/2024. Khi tính toán điểm hòa vốn, anh em cần chú ý cộng thêm thời gian khoá này.
• Cộng chi phí vận hành node vào phần chi phí chung, trung bình từ 10 USD đến 150 USD mỗi tháng.
• Hầu hết node license được thanh toán bằng ETH. Do đó anh em cũng cần chú ý đến biến động giá ETH.
• Các yếu tổ khác của từng dự án, ví dụ như Hytopia có chia sẻ phí giao dịch mạng, giúp tăng lợi nhuận cho node operator. Không những vậy, Aethir thậm chí cung cấp tới 50% tiền thưởng cho những node hoạt động hiệu quả. Hãy cân đối cả những khía cạnh này nữa nhé. 

So sánh Node sale và Token sale

Đầu tiên, dễ thấy ưu điểm của mô hình node sale là giúp dự án không chỉ huy động được vốn nhanh mà còn giảm thiểu áp lực pha loãng token so với mô hình truyền thống. Bên cạnh đó, người giới thiệu cũng nhận được 10% từ số tiền huy động trên. Điều này sẽ thu hút nhà đầu tư đến với dự án.

Mình sẽ so sánh 2 mô hình này theo các tiêu chí sau: Định giá, tỷ lệ pha loãng, số vốn huy động được, lợi nhuận và áp lực bán.

Đọc thêm: Toàn cảnh Crypto 2020-2024, điều gì sẽ mang "người chơi" vào lại thị trường?

Đầu tiên, về mặt định giá dự án:
 

• Token sale: Chênh lệch định giá từ Pre-Seed đến Public Sale là khoảng 10 lần.
• Node sale: Chênh lệch định giá từ tier 1 đến tier cuối là khoảng 25 lần.
   

Anh em có thể thấy định giá dự án ở tier cuối của node sale lớn hơn 62 lần so với vòng Public Sale của token. Nếu giả định rằng số node được bán là 66% thì mức độ chênh lệch này sẽ là khoảng 16 lần. Ta có thể rút ra kết luận là triển khai node sale giúp cho dự án huy động vốn nhanh hơn so với token sale. 

Tuy nhiên, cần lưu ý là mô hình node sale cũng tạo ra rủi ro khi làm cho dự án định giá quá cao, chưa tương xứng với giá trị thực.

Tiêu chí thứ 2 là mức độ pha loãng. Dù triển khai theo Token sale hay Node sale thì cuối cùng một lượng token nhất định cũng sẽ đến tay các nhà đầu tư. 

Trong mô hình Token sale, thường các dự án phải bán ra từ 20-30% tổng lượng cung token cho các VCs, Private investors. Sau đó là 5% tổng cung cho Public sales hay nói cách khác là đến tay các đầu tư nhỏ lẻ. 

Đối với Node sale, phạm vi pha loãng thường dao động từ 5-20%. Do lượng token pha loãng thấp hơn nên dự án sẽ giữ lại nhiều quyền kiểm soát hơn đối với token của mình. Thực tế là Node sale giúp giảm gấp đôi mức pha loãng so với Token sale. 

Quan sát hình trên, anh em có thể thấy được sự khác biệt rõ rệt. Với Token sale, tổng số tiền huy động thông thường vào khoảng 12.3 triệu USD. Trong khi đó, mô hình Node sale có thể huy động tới 257 triệu USD, tức là chênh lệch 244 triệu USD.

Ngay cả khi điều chỉnh theo tỷ lệ 66% thì số tiền huy động từ Node sale vẫn đạt 75 triệu USD, cao hơn 6 lần so với Token sale.

Trong mô hình Token sale, các nhà đầu tư có thể có lợi nhuận lên đến 840% tính tới thời điểm TGE. Trong khi đó, những người tham gia Node sale (ở tier 1) chỉ thu về được 4% số vốn đầu tư ban đầu của họ tại TGE và cần khoảng 24 tháng để đạt được điểm hoà vốn.

Anh em có thể thấy mô hình Node sale không mang lại lợi nhuận lớn tức thì như Token sale. Thậm chí, để đạt được lợi nhuận ở Node sale, người tham gia phải mua license càng sớm càng tốt. Đây cũng là một điểm rủi ro vì không có gì để đảm bảo rằng dự án hoạt động chuẩn chỉ cho đến thời điểm hoàn vốn của người tham gia.

Áp lực bán giữa Token sale và Node sale cũng có sự chênh lệch rõ rệt. Lịch token vesting của Token sale có thể unlock 1 lượng lớn, cụ thể là gấp 3 lần so Node sale tại TGE.

Ngoài ra, quan sát trên hình, anh em có thể thấy áp lực bán của Node sale là tuyến tính. Trong khi đó, với Token sale thì áp lực bán lớn thường bắt đầu từ tháng 11 trở đi do cơ chế vesting. Vậy nên, có thể nói là Node sale giúp dự án kiểm soát áp lực bán tốt hơn so với Token sale. 

Có thể cải thiện gì ở các mô hình Node sale hiện nay?

Để mô hình Node sale tiếp tục tồn tại và hoạt động hiệu quả, các dự án có thể cân nhắc và bổ sung những thay đổi dưới đây:
 

• Định giá động: Điều chỉnh giá theo nhu cầu thực tế để hạn chế việc đầu cơ sớm. Ví dụ: Sử dụng mô hình đấu giá theo nhu cầu (LBP - Liquidity Bootstrapping Pool).
• Định giá đa tầng: Áp dụng nhiều mức giá khác nhau dựa trên hiệu suất hoạt động của node và tiềm năng thu nhập.
• Trả phần thưởng phi tuyến tính: Thay vì trả thưởng tuyến tính theo thời gian, các dự án có thể khuyến khích hoạt động của node vào các giai đoạn cao điểm bằng cách tăng phần thưởng. Ngược lại, dự án có thể giảm phần thưởng trong lúc thấp điểm để hạn chế pha loãng token.
• Giảm giá theo số lượng: Dự án có thể giảm giá khi nhà đầu tư mua số lượng lớn node, giúp họ thu hồi vốn nhanh hơn. Tuy nhiên, cần kiểm soát tốc độ hoàn vốn vì liên quan tới áp lực bán.
• Gamified whitelists: Dự án có thể biến việc tham gia vào whitelist trở thành một cuộc thi cạnh tranh (giống như chơi game). Việc này sẽ kích thích nhà đầu tư tham gia mua bán node và tăng tương tác từ cộng đồng.
• Tăng phân bổ token cho phần thưởng node: Đây là cách làm đơn giản nhưng hiệu quả, sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia hơn.

Tổng kết

Node sale là một hình thức huy động vốn dễ dàng và hiệu quả. Một trong những ưu điểm lớn của node sale là khả năng thu hút sự tham gia rộng rãi từ cộng đồng, không chỉ giới hạn cho các VCs. Bằng cách mua node license, nhà đầu tư vừa có cơ hội nhận phần thưởng định kỳ từ việc vận hành node vừa được tham gia vào các quyết định quản trị và phát triển của dự án. 

Tuy nhiên, Node sale cũng đối mặt với một số thách thức như chi phí vận hành node, yêu cầu kiến thức kỹ thuật, thời gian hoàn vốn lâu đối với những anh em tham gia ở những tier sau,...

Câu hỏi bây giờ là liệu Node sale có thể thay thế Token sale không? Theo cá nhân mình, hai mô hình này vẫn có thể song hành vì Node sale/Token sale có những đặc điểm khác nhau và phục vụ mục đích khác nhau trong quá trình phát triển của dự án.

Token sale vẫn sẽ là lựa chọn ưu tiên cho những dự án muốn thu hút vốn nhanh từ nhiều nhà đầu tư và xây dựng cộng đồng ban đầu. Ngược lại, node sale phù hợp hơn với những dự án hướng đến việc xây dựng một hệ sinh thái bền vững, khuyến khích những nhà đầu tư có cam kết dài hạn.

Một dự án có thể sử dụng cả hai hình thức để vừa huy động vốn nhanh chóng vừa xây dựng một cộng đồng cam kết lâu dài. Điều quan trọng nhất là các dự án cần biết cách kết hợp cả hai mô hình hợp lý, đúng giá trị, đúng thời điểm để tối đa hóa lợi ích cho tất cả các bên tham gia.

Đó là quan điểm của mình, còn anh em thì sao? Hãy để lại ý kiến bên dưới comment để trao đổi với các thành viên trong cộng đồng TradeCoinVN nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!