Phát hành token là một trong những cột mốc rất quan trọng đối mọi dự án Web3. Quá trình ra mắt token thuận lợi, trôi chảy chính là bước đệm để dự án phát triển bền vững sau này.

Tuy nhiên, việc ra mắt token một cách chuẩn chỉnh, giúp dự án tạo được sự tin tưởng cho các bên liên quan không phải là điều dễ dàng. Để làm được điều đó, dự án cần chuẩn bị kỹ lưỡng từ rất nhiều khía cạnh. Không chỉ là việc chọn thời điểm phù hợp ra mắt, mà còn phải đảm bảo các yếu tố pháp lý, vận hành, tokenomics,...

Trong bài viết này, mình sẽ trình bày và phân tích những điểm cần lưu ý khi ra mắt token theo quan điểm của quỹ đầu tư nổi tiếng A16z nhé.

Những lợi ích khi ra mắt token thành công

Việc ra mắt token một cách thành công luôn là mục tiêu lớn nhất của mọi dự án crypto. Vậy chúng ta định nghĩa như nào là “thành công" đây?

Ở góc nhìn cá nhân, việc ra mắt token được coi là thành công khi dự án đáp ứng một số tiêu chí quan trọng liên quan đến mục tiêu tài chính, thu hút sự tham gia của cộng đồng và là “đòn bẩy” cho sự phát triển dài hạn của dự án.

Cụ thể như sau:

“Đúng hẹn”: Trong whitepaper của dự án thường có roadmap để anh em tham khảo lộ trình phát triển cũng như định hướng của dự án. Việc phát hành token đúng roadmap cho thấy dự án đã chuẩn bị rất kỹ. Qua đây, anh em cũng phần nào đánh giá được khả năng lên kế hoạch và thực thi của dự án.
Huy động được số vốn như kỳ vọng: Một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá thành công của việc ra mắt token là huy động đủ số vốn như kế hoạch ban đầu (trong các đợt ICO, IEO, IDO,....).

Đây chính là tiền đề giúp dự án có đủ nguồn lực tài chính phát triển các tính năng và sản phẩm như đã cam kết. Nó cũng thể hiện sự quan tâm của nhà đầu tư đến tiềm năng dự án.
Thu hút được sự tham gia tích cực từ cộng đồng: Cộng đồng chính là yếu tố duy trì sự sống còn của một dự án.
Có độ phủ sóng lớn: Anh em có thể đánh giá yếu tố này bằng việc xem các kênh truyền thông, mạng xã hội, nhóm chat cộng đồng,... xem mọi người có bàn tán nhiều về token mới ra mắt không? Dự án có được list ở nhiều sàn lớn hay không?

Một ví dụ kinh điển đó chính là token DOGS. Memecoin này được list ở các sàn lớn (Binance, OKX,...) và được nhiều nhóm cộng đồng nhắc tới khi ra mắt.

Đảm bảo các vấn đề pháp lý: Token được ra mắt không bị ảnh hưởng hoặc vướng vào những rắc rối pháp lý (theo quốc gia hoặc khu vực) cũng được coi là yếu tố thành công.

Chuẩn bị các yếu tố liên quan tới thị trường

Để ra mắt token thành công, ngoài chuẩn bị kỹ lưỡng cho sự kiện ra mắt thì bản thân nội tại của dự án cũng phải thật tốt. Cụ thể, dự án crypto cần cung cấp những sản phẩm, tính năng có chất lượng cao và quan trọng nhất là đúng nhu cầu thị trường.

Điều này là dễ hiểu vì lý do chính để mọi người mua token là do dự án có sản phẩm tốt, nhiều câu chuyện để kể.

Một số rủi ro khi dự án ra mắt token quá sớm trước khi đạt Product Market Fit như sau:

Đội ngũ mất động lực build
Thay đổi tokenomics sau khi ra mắt token là một việc rất phức tạp và có thể tạo tiền lệ xấu
Người dùng có thể chỉ quan tâm tới giá token mà không để ý đến sản phẩm
Khi mọi yếu tố cơ bản chưa đủ độ “chín”, rất khó để phát triển dự án bền vững và dài hạn.

Vì vậy, để ra mắt token thành công thì ít nhất dự án phải đạt được phần nào đó về PMF. Theo A16z, một số chiến lược để dự án thực hiện điều này như sau:

Thiết kế một token use cases bền vững: Token use cases nên được thiết kế sao cho có sự gắn kết chặt chẽ với vòng đời của sản phẩm, khuyến khích các bên liên quan. Ví dụ, chúng ta có token TAO của dự án Bittensor được phân phối làm phần thưởng cho subnet miners và subnet validators. Đây là những thành phần quan trọng giúp duy trì mạng lưới.
Xây dựng lộ trình sản phẩm dựa trên những user thông minh: User thông minh thường có khả năng hiểu rõ sức mạnh và tiềm năng của công nghệ mới. Việc nhận diện đối tượng user này sớm và hiểu rõ nhu cầu của họ là rất quan trọng.
Thưởng “đúng người": Mọi dự án mới đều thu hút 2 tệp user là user tham gia tích cực và user chỉ tận dụng cơ hội để kiếm tiền nhanh (hay còn gọi là airdrop farmers). Dự án nên nhận biết được đâu là những user thực, có giá trị lâu dài cho dự án.
Đầu tư tích cực vào đội dev: Developers là những người trực tiếp build sản phẩm. Mọi dự án nên có những cơ chế khuyến khích như thưởng token, các chiến lược thu hút thêm nhân tài cho dự án,…
Hợp tác với những đối tác uy tín: Hợp tác với những đối tác uy tín góp phần xây dựng thương hiệu của dự án, tiếp cận dễ dàng hơn với những user mới,...

Một số những dự án thành công, đạt PMF trước khi ra token có thể kể đến là Optimism, EigenLayer,...

Đảm bảo tính phi tập trung của dự án

Tôn chỉ của mọi dự án crypto nói chung là phải đạt được sự phi tập trung. Tuy nhiên, đạt được điều này không đơn giản, đặc biệt là ở những quốc gia như Hoa Kỳ, các token thường bị coi là chứng khoán nếu được phát hành bởi một tổ chức tập trung.

Muốn có sự phi tập trung thì phải dùng token, vì token chính là công cụ để phân phối “quyền lực” cho các bên tham gia. Một số điều kiện mà các dự án nên thực hiện để đạt được sự phi tập trung như sau:

Đa dạng các thành phần vận hành mạng lưới như validator, node, sequencers,...
Đội ngũ phát triển:
- Cần trả lời câu hỏi ai sẽ tiếp tục phát triển dự án và việc này sẽ được tài trợ như thế nào?
- Cần trả lời câu hỏi làm thế nào để phân phối quyền kiểm soát?
Khả năng tiếp cận:
- Lượng người dùng càng lớn, việc tiếp cận càng dễ dàng thì dự án càng phi tập trung
Giá trị token và dự án:
- Cần trả lời câu hỏi điều gì đang thúc đẩy giá trị token?
- Mỗi dự án cần có những cách thức để làm tăng giá trị token một cách “tự nhiên". Không nên có sự thao túng từ đội ngũ foundation hoặc các bên thứ 3 nào khác.

Các vấn đề về tokenomics

Nếu dự án sử dụng token bừa bãi, không đúng mục đích, không đi liền với mục tiêu phát triển dự án thì cuối cùng cả giá trị dự án và giá trị token sẽ đi xuống. Vậy nên, dự án cần chuẩn bị một kế hoạch tài chính, tokenomics rõ ràng.

Vòng tuần hoàn phát triển giữa token và giao thức

Anh em có thể quan sát hình trên, cần phải hình thành được một vòng tuần hoàn phát triển giữa token và dự án. Token sẽ được sử dụng để khuyến khích đội dev, users và chính những đối tượng đó sẽ mang lại doanh thu cho dự án.

Các vấn đề về tổ chức và vận hành

Các dự án cần có một cơ cấu tổ chức hoàn chỉnh trước vài tháng để đảm bảo tuân thủ quy định pháp lý.

Cơ cấu tổ chức điển hình của một dự án crypto

Anh em có thể quan sát hình trên, một cấu trúc điển hình của dự án web3 bao gồm: công ty phát triển (DevCo), quỹ nước ngoài, DAO và các nhà phát triển ứng dụng bên thứ ba.

Để sẵn sàng cho việc vận hành sau khi ra mắt token, dự án cần thực hiện một số công việc sau:

Quản lý nguồn vốn: DevCo đảm bảo nguồn tài chính để dự án hoạt động ít nhất trong 3 năm
Cơ chế phân phối token: Việc phân bổ token, lên vesting schedule cần được chuẩn bị và thực hiện từ sớm
Vấn đề truyền thông: Truyền thông trước và sau khi ra mắt token cần được kiểm soát chặt chẽ, hạn chế tối đa khủng hoảng truyền thông
Duy trì sự phi tập trung trong quá trình vận hành: Cần đảm bảo sự phi tập trung trong quá trình vận hành để giữ được tính chất công bằng và minh bạch
Cơ chế khuyến khích các bên liên quan: Các một cơ chế sử dụng token hợp lý để tạo động lực cho các bên liên quan và quan trọng nhất là cho chính nội tại dự án

Tổng kết

Để ra mắt token thành công và đạt được những mục tiêu đề ra ban đầu, đội ngũ cần một quá trình chuẩn bị dài hơi. Theo lời khuyên của A16z, chúng ta có thể thấy không nhiều “mẹo vặt” gì ở đây mà chủ yếu là làm thực, nhận kết quả thực.

Tóm gọn lại, chúng ta có 4 yếu tố chính cần quan tâm đó là: Đảm bảo tính phi tập trung cho dự án, tokenomics hợp lý, xây dựng cơ cấu tổ chức ổn định từ sớm và đảm bảo sự trơn tru trong quá trình vận hành.

Hy vọng qua bài viết của mình, anh em builder sẽ có sự chuẩn bị tốt hơn, đặc biệt là giai đoạn chuẩn bị ra mắt token.

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tiền của mình, chúc các bạn thành công!