Data Availability là từ khóa nhận được rất nhiều sự chú ý của cộng đồng kể từ khi các giải pháp mở rộng Ethereum Layer 2 (L2)/ Rollup bắt đầu trở nên phổ biến từ 2022 cho đến nay.

Mặc dù keyword này khá lạ lẫm với đại đa số người dùng phổ thông, tuy nhiên, nó lại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong tương lai Mass Adoption. Và chính Celestia (TIA) là cái tên đầu tiên ra mắt trong mảng cơ sở hạ tầng Data availability cốt yếu này. Dự án tạo ra sự fomo giai đoạn đầu năm nay khi token TIA tăng phi mã gần x10, đạt FDV 20 tỷ đô chỉ trong vòng 3 tháng sau khi TGE ngày 31/10/2023.

Vậy Celestia có gì đặc biệt? Liệu dự án này sẽ chinh phục thành công vị trí top 1 mảng Data Availability không? Hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây!

Celestia là gì?

Celestia (TIA) là modular blockchain đầu tiên chuyên tập trung xử lý lớp Data Availability (DA) và cung cấp giải pháp DA của mình cho các L2/ Rollup.

Theo đó, Modular blockchain là loại blockchain chia nhỏ các chức năng chính gồm:

• Execution Layer: Là lớp có nhiệm vụ xử lý các giao dịch trên mạng lưới blockchain.
• Consensus Layer: Là lớp đồng thuận có nhiệm vụ xác thực trạng thái và kết quả cuối cùng của giao dịch từ các Validator/ Node để đảm bảo tính đồng bộ trên mạng lưới.
• Settlement Layer: Là lớp có nhiệm vụ hoàn thành giao dịch và nhập vào “sổ cái" của blockchain. Một khi dữ liệu đã được ghi sẽ không thể xóa bỏ hoặc thay đổi để đảm bảo tính minh bạch cho mạng lưới.
• Data Availability Layer: Là lớp chịu trách nhiệm đảm bảo dữ liệu luôn có sẵn để có thể truy vấn, xác minh và hồi phục.

Thay vì tự mình vận hành hết cả 4 chức năng kể trên như Monolithic blockchain thì Modular blockchain sẽ chia ra tập trung 1-2 layer. Các tác vụ còn lại sẽ được vận hành bởi các dự án chuyên biệt khác. Theo cách này, Celestia sẽ chuyên phát triển cho lớp Data Availability.

Tổng lại, Celestia sẽ là một DA Layer hoạt động chuyên biệt để cung cấp dữ liệu trong hệ thống blockchain, giúp đảm bảo tính sẵn có của data cho các đối tượng khách hàng đặc biệt là L2/ Rollup.

Celestia giải quyết vấn đề gì?

Celestia được ra đời trong bối cảnh các L2/ Rollup dần trở thành một giải pháp mở rộng quan trọng trên Ethereum. Tuy nhiên, quá trình vận hành của L2/ Rollup này vẫn chưa đạt được khả năng mở rộng tuyệt đối khi đa số các giải pháp mở rộng đều đang sử dụng chính Ethereum làm lớp Data Availability (DA).

Lớp DA của Ethereum tồn tại rất nhiều hạn chế như blockspace có giới hạn khiến cho phí gas tăng lên đáng kể. Mặc dù, các L2 được biết đến là gas fee rẻ, tuy nhiên, chi phí đăng tải dữ liệu lên Layer 1 (L1) Ethereum từng chiếm hơn 90% phí của users. Lớp DA của Ethereum hoạt động chưa tốt đã tạo tiền đề cho sự ra đời của Celestia.

Celestia giải quyết vấn đề về Data Availability bằng cách giới thiệu hai tính năng DAS (Data Availability Sampling) và Namespaced Merkle Trees (NMTs). Nhờ hai yếu tố này mà giải pháp DA của Celestia có thể giảm chi phí, tăng hiệu quả hoạt động và khả năng mở rộng cho các khách hàng của mình.

Các thành phần quan trọng

Như đã được mình đề cập ở trên, lớp DA của Celestia gồm hai tính năng chính là DAS và NMTs.

Data Availability Sampling (DAS)

Data Availability Sampling (DAS) là phương pháp cho phép các Light Nodes xác minh tính sẵn có của dữ liệu mà không cần tải xuống toàn bộ, điều này trái ngược với Full Nodes. Các Light Nodes lấy nhiều lần các mẫu dữ liệu nhỏ, ngẫu nhiên trong khối. Khi đạt tới một mức độ tin cậy nhất định (99%) thì DAS sẽ coi data của block đang xác nhận là có sẵn.

Cách hoạt động của DAS giúp cho các Light Nodes dễ vận hành và yêu cầu phần cứng thấp hơn nhiều so với Full Nodes. Vì vậy, Light Nodes có thể chạy trên các thiết bị như điện thoại, laptop,...

Đặc biệt, DAS sẽ cho phép Celestia mở rộng quy mô theo chiều ngang. Càng nhiều Light Nodes tham gia, Celestia sẽ càng scale mạnh để đáp ứng nhu cầu về thông lượng dữ liệu cho hàng triệu Rollup mà không ảnh hưởng đến tính bảo mật.

Namespaced Merkle Trees

Namespaced Merkle Trees (NMTs) là một loại cấu trúc dữ liệu thường được sử dụng để hệ thống lại và xác minh các tệp dữ liệu khối lượng lớn trên blockchain.

Đây là cấu trúc dữ liệu tiên tiến hơn Merkle Tree phổ biến trong blockchain. Namespaced Merkle Trees trên Celestia sẽ chia nhỏ và hệ thống dữ liệu thành các phần riêng biệt. Điều này giúp truy xuất và xác minh dữ liệu dễ dàng hơn cho các khách hàng của Celestia.

Hoạt động này của Namespaced Merkle Trees có thể giảm đáng kể chi phí tài nguyên và đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu mà không cần phải tải xuống toàn bộ block data.

Điểm nổi bật của Celestia

• Triển khai nhanh và linh hoạt: Lớp DA của Celestia như một giải pháp tích hợp, hỗ trợ việc triển khai Modular blockchain trở nên đơn giản và nhanh chóng. Ngoài ra, Celestia còn cho phép các nhà phát triển xây dựng trong bất kỳ môi trường thực thi nào, không bị giới hạn bởi ngôn ngữ lập trình hay máy ảo cụ thể.
• Khả năng mở rộng cao: Nhờ tính năng DAS mà Celestia có khả năng mở rộng theo quy mô số lượng Light Nodes tham gia.
• Tiết kiệm chi phí: Lớp DA của Celestia giúp L2/ Rollup tiết kiệm đáng kể chi phí xuất bản dữ liệu lên L1 Ethereum.

Đội ngũ dự án

Team

Celestia được thành lập bởi đội ngũ sáng lập bao gồm các thành viên

• Mustafa AI-Bassam (Co-Founder & CEO): Mustafa từng làm việc tại một số công ty công nghệ như SwiftKet, Chainspace,... Đến tháng 09/2019, ông đồng sáng lập nên dự án Celestia.
• Ismail Khoffi (Co-Founder & CTO): Ismail từng làm Engineering tại một số tập đoàn như Google, Digital Catapult, Tendermint,...
• John Adler (Co-Founder & CRO): John có nhiều kinh nghiệm trong thị trường Crypto khi từng làm việc tại ConsenSys. Đặc biệt, ông cũng chính là Co-Founder của dự án Fuel Labs. Đến tháng 01/2020, John tham gia Celestia.
• Nick White (COO): Nick tốt nghiệp tại đại học Stanford, từng làm việc tại Zeroth, Harmony Protocol trước khi chuyển sang đầu quân cho Celestia từ tháng 04/2021.

Ban đầu, dự án được thành lập bởi Mustafa AI-Bassam. Mustafa giới thiệu whitepaper của Celestia từ 2019 với tên gọi cũ là LazyLedger. 

Sau đó, hai thành viên tiếp theo là Ismail Khoffi và John Adler được Mustafa mời về làm Co-founder. Đội ngũ core team đổi tên dự án thành Celestia vào năm 2021 và chính thức mainnet tháng 10/2023.

Advisor

• Updating…

Nhà đầu tư và đối tác

Các vòng gọi vốn

Celestia đã gọi vốn thành công tổng cộng 56.59 triệu USD qua 3 vòng, chi tiết hơn:

• Seed (03/03/2021): Ở lần raise vốn đầu tiên, Celestia được rót 1.59 triệu USD dẫn đầu bởi Binance Labs và Interchain Foundation. Ngoài ra còn có sự tham gia của một số quỹ như Maven 11 Capital, Divergence Ventures, KR1, P2P Capital,...
• Series A (01/10/2022): Celestia tiếp tục gọi thêm 15 triệu USD, với giá 0.0955$/ token. Tuy nhiên, không có thông tin về quỹ đã tham gia vào vòng Series A này.
• Series B (19/10/2022): Celestia gọi vốn tiếp trong tháng 10/2022 với tổng số tiền raise được là 40 triệu USD cùng mức định giá 1 tỷ USD. Vòng Series B này được dẫn đầu bởi Polychain Capital, ngoài ra còn có sự tham gia của The Spartan Group, Delphi Ventures, Galaxy Digital, Blockchain Capital,...

Nhà đầu tư & Đối tác

Sau gần 2 năm mainnet, Celestia đã xây dựng cho mình một mạng lưới đối tác khổng lồ với rất nhiều dự án tên tuổi. Một số đơn vị nổi bật có thể kể đến như:

• Rollup-as-a-Service (RaaS): Eclipse, Caldera, Vistara,...
• Settlement Layer: Berachain, Dymension, Neutron,...
• Shared Sequencer: Astri, Radius,...

Celestia Tokenomics

Token Key Metrics

• Token name: Celestia
• Ticker: TIA
• Blockchain: Cosmos
• Token contract: 
  • Secret Network: secret1s9h6mrp4k9gll4zfv5h78ll68hdq8ml7jrnn20
  • Manta: 0x6Fae4D9935E2fcb11fC79a64e917fb2BF14DaFaa
  • Injecitve: ibc-F51BB221BAA275F2EBF654F70B005627D7E713AFFD6D86AFD1E43CAA886149F4
  • Cosmos: ibc/D79E7D83AB399BFFF93433E54FAA480C191248FC556924A2A8351AE2638B3877
• Token supply: 1,063,561,643 TIA
• Circulating supply: 204,605,171 TIA
• Giá token (17/08/2024): 5.05$
• Market cap (17/08/2024): 1,036,689,364$
• TGE: 31/10/2023

Token Use Case

Hiện token TIA đang có một số usecase như sau:

• Stake: Người dùng có thể stake TIA để tham gia vào cơ chế đồng thuận và đóng góp vào bảo mật của Celestia.
• Boostrapping cho Rollup: Các nhà phát triển Rollup không cần thiết kế token và khởi động lại bộ Validator cho riêng dự án của mình. Thay vào đó, họ có thể sử dụng TIA làm native token chính.
• Trả phí publish data: TIA được dùng làm token phí cho các Rollup sử dụng dịch vụ của Celestia.
• Governance: Holder TIA có thể tham gia voting, quản trị mạng lưới về các tham số và đề xuất phát triển của Celestia trong tương lai.

Token Allocation

Tổng cung 1,000,000,000 TIA tại TGE sẽ được chia làm 5 hạn mục như sau:

• Public Allocation: 20% tương đương 200,000,000 token TIA
• R&D & Ecosystem: 26.8% tương đương 268,000,000 token TIA
• Early Backers (Series A&B): 19.7% tương đương 197,000,000 token TIA
• Early Backers (Seed): 15.9% tương đương 159,000,000 token TIA
• Initial Core Contributors: 17.6% tương đương 176,000,000 token TIA

Token Release Schedule

• Public Allocation: 100% unlock tại TGE.
• R&D & Ecosystem: 25% unlock tại TGE, khoá 1 năm, số còn lại sẽ linear unlock trong vòng 3 năm.
• Initial Core Contributors: 0% unlock tại TGE, khoá 1 năm, sau đó unlock 33% và số còn lại sẽ linear unlock trong vòng 2 năm tiếp theo.
• Early Backers (Series A&B): 0% unlock tại TGE, khoá 1 năm, sau đó unlock 33% và số còn lại sẽ linear unlock trong vòng 1 năm tiếp theo.
• Early Backers (Seed): 0% unlock tại TGE, khoá 1 năm, sau đó unlock 33% và số còn lại sẽ linear unlock trong vòng 1 năm tiếp theo.

Có thể thấy, tại thời điểm TGE chỉ có khoảng 200 triệu token TIA lưu thông ngoài thị trường. Kết hợp với việc Celestia là dự án DA đầu tiên nên cách để tạo sự chú ý tới các nhà đầu tư nhanh nhất chính là đường giá.

Vì lượng token ban đầu đa số nằm trong Public Allocation (thuộc phân bổ  airdrop) nên áp lực xả không quá lớn. Điều này đã giúp cho giá token TIA nhanh chóng tăng mạnh chỉ sau 1 tuần TGE.

Mua và nắm giữ token TIA ở đâu?

Hiện người dùng có thể giao dịch token TIA trên một số sàn tập trung như Binance, Bybit, HTX, Gate.io,…

Để lưu trữ token TIA người dùng có thể sử dụng một số ví non-custodial như Keplr Wallet, Cosmostation, Leap và ví cứng Ledger.

Roadmap

Dự án chưa cập nhật roadmap mới nhất trong năm 2024 của mình.

Các dự án tương tự

Một số dự án cũng đang cung cấp cho thị trường giải pháp Data Availability giống Celestia như:

• EigenDA
• Avail
• Near DA
• 0G Layer

Hiện tại, hai đối thủ chính mà Celestia đang đối đầu để tranh giành thị phần là Avail và EigenDA. Mỗi dự án đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng biệt, tuỳ thuộc vào nhu cầu và mục đích sử dụng của từng khách hàng.

Để có góc nhìn khách quan hơn, mình đã làm một bảng so sánh những thông số cơ bản của 3 giải pháp DA này.

Tương lai của Modular blockchain và Celestia

Xu hướng thiết kế dự án theo hướng tiếp cận module ngày càng phổ biến hơn. Điều này thể hiện rõ qua số lượng Layer 2 và Layer 3 đang tăng lên chóng mặt. Trích nguồn từ The Block, cứ mỗi 19 ngày sẽ có một L2 được sinh ra và xu hướng này vẫn tiếp tục phát triển thêm.

Khi Modular blockchain phát triển, tương lai của Celestia cũng sẽ sáng hơn rất nhiều vì đây là dự án tiên phong trong mảng và sẽ hưởng lợi lớn từ sự thịnh hành của thiết kế module. Celestia còn đặt mục tiêu vào năm 2030 sẽ đạt được 100k Rollups sử dụng giải pháp DA của mình. Đồng thời nâng cao blockspace lên 1GB/ block, với số lượng Light Node nhiều hơn nữa.

Nếu thành công, Celestia có khả năng lọt vào top những dự án có market cap lớn nhất thị trường.

Nhận định cá nhân & tổng kết

Trên đây là toàn bộ thông tin về Celestia, dự án đầu tiên cung cấp giải pháp Data Availability cho các Modular blockchain. Với vị thế tiên phong, Celestia có nhiều ưu thế hơn so với các đối thủ như Avail, EigenDA,…

Điều này thể hiện rõ qua mạng lưới đối tác khách hàng của Celestia nổi trội hơn so với hai cái tên kể trên. Đặc biệt, giao thức này đã mainnet trước  1 năm.

Tuy nhiên, thời gian tới sẽ là giai đoạn mà chúng ta có thể đánh giá chính xác hơn về tiềm năng của Celestia khi EigenDA và Avail lần lượt mainnet. Với sự xuất hiện của 3 cái tên hàng đầu, cuộc chiến Data Availability đang nóng hơn bao giờ hết.

Những nhận định trên đều mang ý kiến cá nhân của mình. Còn bạn nghĩ sao về tiềm năng của Celestia trong tương lai? Liệu nền tảng DA này sẽ giữ vững phong độ của mình trong thời gian tới? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn với TradeCoinVN bằng cách để lại bình luận ở phía dưới nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!