Anh em đều biết rằng, các mô hình AI tốt nhất hiện nay đều cần 1 lượng tài nguyên tính toán khủng để vận hành. Chính vì điều này làm cho việc sử dụng và độc lập phát triển mô hình AI trở nên rất khó đối với nhiều doanh nghiệp nhỏ có nguồn lực tài chính hạn chế.

Vì vậy, làm cho AI trở nên dễ tiếp cận luôn là mục tiêu mà mọi dự án Crypto x AI hướng tới. Tuy nhiên, mỗi dự án lại có những phương pháp, ý tưởng khác nhau.

Với những dự án AI x DePIN như Render Network, Io.net, Aethir,... sẽ là cung cấp một thị trường thuê GPU giá cả hợp lý. Commune AI lại có cách tiếp cận là xây dựng một thị trường công cụ để việc phát triển AI trở nên thuận tiện và nhanh chóng hơn. Còn Bittensor có 1 cách tiếp cận rất độc đáo. Đó là xây dựng mạng lưới tiêu chuẩn, tạo điều kiện để mọi người cùng đóng góp và xây dựng mô hình AI.

Vậy cụ thể Bittensor làm điều này như thế nào? Tiềm năng của dự án này ra sao? Anh em hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu thông qua bài viết sau nhé.

Bittensor (TAO) là gì?

Bittensor (TAO) là dự án giúp tạo 1 giao thức peer-to-peer (P2P) cho các mô hình AI. Như mình trình bày ở phần giới thiệu, hiện nay, phần lớn mô hình AI “khủng” cần nhiều tài nguyên để chạy đang tập trung chủ yếu trong tay các Big Tech. Ý tưởng của Bittensor là phi tập trung hoá các mô hình AI. Hiểu một cách đơn giản, mô hình từ khắp nơi trên thế giới có thể kết nối và học hỏi lẫn nhau, tạo thành một mạng lưới khổng lồ.

Cách tiếp cận này giúp cho trí thông minh của mô hình AI phát triển một cách nhanh chóng. Ngoài ra, Bittensor còn biến chúng thành 1 dạng hàng hoá có thể trao đổi.

Ví dụ, các AI Researcher & AI Engineer có thể phát triển mô hình AI và đưa lên mạng lưới. Sau đó, doanh nghiệp hoặc cá nhân có nhu cầu sử dụng sẽ mua các mô hình này và tích hợp vào sản phẩm/dịch vụ của họ.

Bittensor giải quyết vấn đề gì?

AI là một cuộc chơi cực kỳ tốn kém và phải cần có sự đầu tư đồng bộ. Chính vì lý do này mà chỉ có các công ty công nghệ lớn hoặc các startup có nguồn vốn đầu tư khủng mới có thể tham chiến được.

Ý tưởng phi tập trung các mô hình AI của Bittensor

Dễ thấy nhất là vấn đề năng lượng để triển khai các mô hình AI. Ví dụ, vào năm 2023, Google đã sử dụng khoảng 25,910 gigawatt giờ điện, tăng đáng kể so với 21,776 gigawatt giờ vào năm 2022. Lượng điện này chủ yếu được Google sử dụng để duy trì các trung tâm dữ liệu và sản phẩm AI/ML.

Bên cạnh đó, nếu để các mô hình mới học lại những gì các mô hình trước đã biết thì cũng sẽ gây ra sự lãng phí rất lớn. Bittensor giải quyết những vấn đề trên bằng cách tạo ra một mạng lưới AI phi tập trung. Cụ thể, đây là nơi mà các mô hình AI có thể học hỏi và chia sẻ kiến thức lẫn nhau, từ đó giảm thiểu sự lãng phí tài nguyên và năng lượng.

Bittensor hoạt động như thế nào?

Kiến trúc của Bittensor

Quan sát hình trên, ta có thể thấy kiến trúc của Bittensor có 3 thành phần chính, đó là:

Cơ chế phân phối phần thưởng (Incentive mechanism): Đây là cơ chế trong Bittensor với mục tiêu khuyến khích sự đóng góp vào mạng lưới. Cụ thể, Bittensor có các thử thách, người tham gia sẽ được thưởng nếu làm tốt:
- Tạo ra cơ chế phần thưởng riêng cho thử thách của mình: Anh em có thể tự thiết lập thử thách với các quy tắc và phần thưởng riêng, miễn sao phù hợp với mục tiêu.
  
  Ví dụ, nếu muốn khuyến khích mọi người tạo ra các mô hình AI thông minh hơn, anh em có thể tạo thử thách và thưởng cho những người phát triển mô hình tốt nhất.
- Tham gia vào một thử thách đã tồn tại trong hệ sinh thái Bittensor: Nếu không muốn tạo ra thử thách riêng, anh em có thể tham gia vào những thử thách có sẵn trong hệ sinh thái Bittensor. Tất nhiên, những thử thách này đều đi cùng cơ chế thưởng tương xứng.
  
  Những thử thách như vậy được gọi là subnet. Các subnet không chỉ thúc đẩy sự phát triển của AI mà còn tạo nên 1 hệ thống minh bạch, công bằng. Cụ thể, bất kỳ ai cũng có thể tham gia hệ thống này và nhận được phần thưởng cho những đóng góp của mình.
Blockchain: Blockchain của Bittensor chịu trách nhiệm vận hành các subnet, đảm bảo hoạt động phi tập trung và chính xác.
Bittensor API: Đây là sợi dây kết nối 2 thành phần mà mình trình bày ở trên, giúp cho toàn bộ hệ thống vận hành trơn tru và hiệu quả.

Các thành phần trong Subnet

Subnet miner: Đây là các thực thể thực hiện các thử thách. Miner sẽ được nhận thưởng khi giải quyết một yêu cầu nào đó trong subnet.
Subnet Validators: Đây là các thực thể chịu trách nhiệm đánh giá công việc mà các subnet miners đã thực hiện.
Yuma consensus: Sau khi đánh giá, các subnet validators đưa ra biểu quyết về chất lượng công việc của các subnet miners. Những biểu quyết này được đưa vào cơ chế đồng thuận Yuma trên blockchain thông qua API của Bittensor.
Cơ chế phân phối phần thưởng: Kết quả từ cơ chế đồng thuận Yuma sẽ quyết định phần thưởng được phân phối cho subnet miners và subnet validators. Phần thưởng này được trao dưới dạng TAO (native token của Bittensor).

Vậy là về bản chất, khi tương tác trong hệ sinh thái Bittensor, anh em đang làm việc trong subnet. Anh em cũng có thể tự tạo 1 subnet với cơ chế phần thưởng của riêng mình.

Proof-of-Intelligence là gì?

Proof-of-Intelligence (PoI) là cơ chế đồng thuận mới mẻ được Bittensor giới thiệu. Cụ thể, đây là cơ chế thưởng cho các miner đóng góp mô hình AI có giá trị cho mạng lưới.

PoI là biến thể của các cơ chế Proof-of-Work (PoW) và Proof-of-Stake (PoS) phổ biến. Điểm khác biệt là thay vì giải các bài toán phức tạp, các miner trong Bittensor thực hiện nhiệm vụ học máy (machine learning) để chứng minh khả năng của mình. Mô hình học máy của miner càng chính xác thì cơ hội được thưởng token TAO càng cao.

Cơ chế phân phối phần thưởng của Bittensor

Cơ chế thưởng là 1 trong những thành phần cốt lõi của Bittensor. Mỗi subnet sẽ có cơ chế thưởng riêng. Nếu là một nhà phát triển subnet thì anh em cần thiết kế các cơ chế này một cách cẩn thận để đảm bảo 2 yếu tố:

Khuyến khích những miner, validator làm tốt
Trừng phạt hoặc hạn chế các hành vi rủi ro trong subnet

Các thành phần trong cơ chế thưởng của Bittensor như sau:

Subnet Protocol: Mỗi subnet sẽ có giao thức (protocol) riêng. Giao thức này quyết định cách mà một subnet validator gửi yêu cầu đến subnet miners. Ở chiều ngược lại, nó cũng quyết định cách mà subnet miners phản hồi lại yêu cầu đó.

Ví dụ, một subnet validator có thể gửi một truy vấn chứa mô tả nhiệm vụ đến các subnet miners. Sau đó, các subnet miners sẽ thực hiện nhiệm vụ và trả kết quả cho các subnet validators.
Các nhiệm vụ trong subnet (Subnet Task): Nhiệm vụ xác định cơ chế thưởng cho công việc mà các miners sẽ phải thực hiện.

Trong một số trường hợp, nhiệm vụ cần phải cụ thể, chẳng hạn như lưu trữ dữ liệu. Trong các trường hợp khác, nhiệm vụ có thể đa dạng hơn như xử lý truy vấn ngôn ngữ tự nhiên.
Mô hình phần thưởng (Subnet Reward Model): Mô hình phần thưởng quyết định cách thức mà miner sẽ thực hiện subnet task. Mô hình phần thưởng cần mô phỏng các ưu tiên hoặc kết quả mong muốn của người dùng.

Dưới đây là 2 yếu tố nên chú ý khi xây dựng mô hình phần thưởng:
- Chuyển đổi kết quả thành điểm số: Về mặt vận hành, mô hình phần thưởng thực chất là 1 mô hình toán học chuyển đổi các output của miner thành điểm số. Có điểm số rồi thì sẽ đánh giá chính xác được miner nào làm tốt, miner nào làm chưa tốt.
- Khuyến khích cạnh tranh liên tục: Miners liên tục cạnh tranh để đạt được phần thưởng cao nhất. Nếu thiết kế mô hình bị giới hạn ở mức trần nào đó thì miners có thể sẽ không còn động lực để làm việc.

Vậy nên, cơ chế phân phối phần thưởng quyết định tính sống còn của một subnet. Nếu thiết kế tốt, cơ chế thưởng sẽ tạo ra một vòng lặp tích cực. Ngược lại, nếu không tốt, miner có thể thực hiện các trick gây tổn hại chung cho cả subnet và làm nản các miner trung thực.

Bittensor và các dự án Crypto x AI

Nhìn chung, các dự án Crypto x AI ra đời đều có mục tiêu giải quyết các vấn đề sau:

Giảm chi phí cho việc xây dựng và phát triển các mô hình AI
Làm cho việc phát triển AI trở nên dân chủ hơn
Xây dựng bộ công cụ hỗ trợ phát triển mô hình AI nhanh hơn
Trao đổi và mua bán các dịch vụ AI.

Bittensor giải quyết 2 ý đầu tiên là giảm chi phí và phi tập trung việc phát triển, sử dụng mô hình AI.

Để mà nói Bittensor gần giống với dự án Crypto x AI nào nhất về mặt ý tưởng thì có thể so sánh với Ocean Protocol. Cả 2 đều có cơ chế trao đổi tài nguyên trong mạng lưới và thưởng cho những người đóng góp. Tuy nhiên, Ocean Protocol lại thiên về tài nguyên dữ liệu còn Bittensor tập trung vào cải tiến mô hình AI.

Động lực tăng giá

TAO là token dự án Crypto x AI có mức hồi ấn tượng nhất sau đợt crash 20% của Bitcoin trong thời gian đầu tháng 08/2024.

Về mặt phân tích cơ bản, anh em có thể đặt câu hỏi động lực tăng giá cho token TAO đến từ đâu? Chúng ta thử cùng liệt kê ra một số yếu tố của dự án ảnh hưởng đến lực cầu của token TAO nhé:

Để trở thành validator, người dùng cần phải có token TAO
Các miner phải trả phí đăng ký bằng TAO
Bất kỳ ai muốn có quyền bỏ phiếu điều chỉnh mạng lưới đều phải sở hữu token TAO

Ngoài ra, nguồn cung lưu hành là có giới hạn và các token TAO mới được tạo ra với tốc độ có thể dự đoán được theo lịch Halving. Cụ thể, lượng token unlock sau mỗi lần halving sẽ giảm 50%. Vì vậy, ở góc nhìn cá nhân, mấu chốt để TAO có lực cầu tốt là Bittensor phải có một cơ chế thưởng hấp dẫn để thúc đẩy người dùng tham gia mạng lưới.

Song song với đó, các mô hình AI trong Bittensor cũng phải thật sự chất lượng với giá cả phải chăng. Nếu không, người dùng chỉ cần sử dụng các mô hình open source là đủ, không cần phải mất tiền vào Bittensor mua làm gì.

Đội ngũ phát triển

Thông tin đội ngũ phát triển của Bittensor như sau:

Jacob Robert Steeves (Co-founder): Jacob tốt nghiệp Đại học Simon Fraser với tấm bằng Cử nhân về Toán học và Khoa học máy tính. Sau khi tốt nghiệp, ông bắt đầu sự nghiệp của mình với vai trò Machine Learning Researcher tại Knowm Inc. Đến năm 2016, ông gia nhập Google và đảm nhận vị trí Software Engineer.
Ala Shabana (Co-founder): Ala tốt nghiệp tại Đại học Windsor với tấm bằng Cử nhân Khoa học máy tính. Năm 2016, ông bắt đầu sự nghiệp tại VMware với vai trò Thực tập sinh. Sau đó, Ala được thăng chức lên vị trí Software Engineer năm 2017. Từ năm 2018 đến năm 2023, ông tiếp tục làm việc tại FirmChannel với vai trò phát triển phần mềm.

Thông tin nhà đầu tư

Đồng hành với Bittensor là các quỹ đầu tư tên tuổi trong thị trường crypto như Polychain Capital, FirstMark Capital, Digital Currency Group và GSR. Tuy nhiên, các quỹ này chủ yếu là hỗ trợ về mặt chuyên môn, không có tham gia mua token dự án.

Bittensor Tokenomics

Token Key Metrics

Token Name: Bittensor
Ticker: TAO
Blockchain: Bittensor
Loại token: Utility, Governance
Token supply: 21,000,000 TAO
Circulating supply: 7,190,556 TAO
Giá token (08/08/2024): 291.90 USD
Market cap (08/08/2024): 2,094,745,121 USD
TGE: 03/2023

Token Allocation

Thông tin token allocation ban đầu của Bittensor như sau:

Validator: 50%
Proof of Intelligence Miner: 50%

Lịch phát hành token TAO

Thay vì có lịch unlock token như các dự án thông thường, Bittensor lại có lịch halving giống Bitcoin (BTC). Sự kiện này diễn ra sau mỗi 4 năm hoặc chính xác hơn là khi một nửa tổng cung TAO đã được phát hành. Có thể thấy mô hình kinh tế token của Bittensor rất giống Bitcoin. Tổng cung đều là 21 triệu token. Dự án cũng không cần đầu tư ICO, IEO, IDO,... và team cũng không được phân phối lượng token nào.

TAO chủ yếu được phân phối cho miner và validator, những thành phần quan trọng nhất của mạng lưới. Cá nhân mình thấy Bittensor có 1 mô hình token độc đáo so với các dự án AI trước đây.

Token Use Cases

Token TAO có các use cases sau:

Phân phối thưởng: Token TAO được sử dụng để thưởng cho các miner và validator trong subnet
Quản trị: TAO holder có thể tham gia biểu quyết các thay đổi, cập nhật của Bittensor
Phương tiện thanh toán: Token TAO dùng để mua các dịch vụ, quyền sử dụng mô hình AI trên Bittensor

Giao dịch và lưu trữ token TAO ở đâu?

Giao dịch: Hiện tại anh em có thể giao dịch token TAO trên các sàn: Gate.io, Uniswap, Uphold, MEXC, Binance,...
Lưu trữ: Anh em có thể lưu trữ token TAO trên các ví như Metamask, Trust Wallet,...

Roadmap

Tính tới thời điểm hiện tại, Bittensor chưa công bố roadmap phát triển sản phẩm chi tiết trong năm 2024.

Tổng kết

Bittensor là dự án Crypto x AI có mô hình hoạt động cùng tokenomics khá thú vị. Dự án không chỉ focus vào việc phi tập trung hóa và giảm chi phí build AI mà còn tạo ra một hệ sinh thái để các mô hình AI hợp tác cùng phát triển.

Cơ chế Proof-of-Intelligence của Bittensor khuyến khích sự tham gia tích cực của cả miner và validator. Đồng thời, nó cũng đảm bảo giá trị token TAO được liên kết chặt chẽ với tri thức thực sự đã được đóng góp vào mạng lưới.

Điểm mình thấy thú vị nhất là tokenomics của dự án. Bittensor không hề có VC, không có private sale, IDO, IEO,... Mô hình kinh tế token giống của Bitcoin, đề cao tuyệt đối tính phi tập trung. Tiềm năng của token dự án cũng được thể hiện ở những “khúc cua” của thị trường. Sau đợt giảm đầu tháng 8/2024 vừa rồi, TAO đã phục hồi và có hiệu suất ấn tượng nhất trong các dự án Crypto x AI.

Cá nhân mình thấy Bittensor là dự án AI tiềm năng, rất đáng để theo dõi dài hạn. Anh em nhận định như nào về cái tên này? Hãy comment xuống dưới để trao đổi với các thành viên trong cộng đồng TradeCoinVN nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tiền của mình, chúc các bạn thành công!