Crypto được biết đến là một trong những thị trường có đa dạng cách kiếm tiền. Nổi bật trong số đó là loại hình Staking, có thể giúp người dùng thu được lợi nhuận hấp dẫn hơn rất nhiều so với tài chính truyền thống.

Vậy bạn đã hiểu và nắm rõ về khái niệm Staking trong Crypto chưa? Liệu hình thức kiếm tiền này có những lợi ích và rủi ro nào? Hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Staking là gì?

Staking là hình thức người dùng kiếm lợi nhuận bằng cách lock tài sản Crypto của mình trong một khoảng thời gian cố định, đổi lại họ nhận được phần thưởng lợi suất. Hiểu đơn giản, staking Crypto có nét giống như hình thức gửi tiết kiệm ngân hàng truyền thống. Ngân hàng cần tiền gửi của khách hàng để mang đi cho vay và cung cấp lãi suất khuyến khích người dân gửi tiền vào.

*Staking là cách kiếm tiền phổ biến trong thị trường crypto*

Lịch sử hình thành Staking

Staking là từ khóa được ra đời từ sự phát triển của công nghệ blockchain, đặc biệt sau sự xuất hiện và phát triển của cơ chế Proof-of-Stake (PoS).

Những hạn chế của Proof-of-Work (PoW)

Trước khi Proof-of-Stake ra đời, Proof-Of-Work từng là cơ chế đồng thuận phổ biến nhất Crypto. PoW hoạt động bằng cách yêu cầu miners (thợ đào) giải các bài toán phức tạp để xác thực giao dịch và thêm block mới vào blockchain, đổi lại họ nhận được phần thưởng. Quá trình này còn được gọi là mining.

PoW được ứng dụng bởi rất nhiều đồng coin top đầu thị trường như Bitcoin, Ethereum (trước 2022),... Tuy nhiên, cách hoạt động của nó lại tồn tại yếu điểm như:

Tiêu tốn năng lượng & ô nhiễm môi trường: Quá trình giải các bài toán trong PoW tiêu thụ nguồn năng lượng rất lớn. Điều này còn gây tác động tiêu cực đến môi trường.
Không hiệu quả về tài chính: Chi phí đầu tư như phần cứng, thiết bị và điện năng hàng tháng cho mining không hề rẻ. Từ đó làm giảm đáng kể lợi nhuận của các miners.

Sự ra đời của Proof-of-Stake và Staking

*Mô hình giản lược cách hoạt động của Proof-of-Stake*

Như mình đã đề cập ở trên, PoS được sinh ra trong bối cảnh PoW có bất cập. Khác với PoW, PoS là cơ chế đồng thuận cho phép người dùng stake một lượng tài sản nhất định để trở thành Validator/Node của blockchain nào đó, đổi lại họ nhận được phần thưởng.

Sự xuất hiện của PoS đã sinh ra từ khoá Staking. Người dùng có thể tham gia vào quá trình xác thực và góp phần bảo mật mạng lưới thông qua việc staking tài sản của mình.

Vai trò của Staking

Đối với các blockchain PoS

Giảm nguy cơ bị tấn công 51%: Đây là hình thức tấn công mà hacker chiếm hơn 50% tổng số lượng token được stake trên hệ thống PoS nào đó. Nếu một mạng lưới càng có nhiều Validator hoặc số lượng native token được stake lớn thì việc tấn công blockchain đó sẽ tốn chi phí và khó khăn hơn rất nhiều.
Nâng cao tính phi tập trung của mạng lưới: Staking giúp blockchain hoạt động phân quyền hơn khi bất kỳ ai đáp ứng đủ yêu cầu đều có thể trở thành Validator. Điều này giảm thiểu sự tập trung quyền lực vào một nhóm nhỏ hay tổ chức nào đó.
Khuyến khích người dùng mua và hold token: Việc staking nhận lãi sẽ là động lực tài chính giúp user hold token và giúp giá token tăng trưởng tích cực hơn.
Giảm nguồn cung token: Staking có thể giúp số lượng token trôi nổi ngoài thị trường giảm trong ngắn hạn/trung hạn khi người dùng mua và lock token.

Đối với người dùng

Tạo thêm lợi nhuận: Người dùng sẽ nhận được lợi suất nếu họ chấp nhận lock token của mình trong khoảng thời gian nhất định.
Được quyền tham gia vào quản trị: Trong cơ chế hoạt động Proof-of-Stake, người dùng stake native token của dự án sẽ được tham gia vào quá trình quản trị mạng lưới. User có thể voting các đề xuất liên quan tới việc phát triển và điều hành blockchain.

Lợi ích và rủi ro của Staking là gì?

Lợi ích

Không cần đầu tư tài nguyên: Khác với hoạt động mining yêu cầu phần cứng thiết bị đắt tiền, staking thực hiện đơn giản chỉ qua chiếc điện thoại, laptop, máy tính bảng đơn giản,...
Ít tiêu tốn năng lượng: Do hoạt động staking không cần nhiều tài nguyên nên nó tiêu thụ ít năng lượng và thân thiện với môi trường hơn so với mining.
Gia tăng bảo mật mạng lưới: Khi càng nhiều người dùng tham gia staking trên một blockchain nào đó thì họ sẽ có đóng góp rất lớn trong việc bảo vệ và duy trì tính an ninh của mạng lưới.

Phần trăm thưởng trên một số blockchain PoS lớn (cập nhật 11/2024)

Nguồn thu thụ động: Staking cung cấp cho người dùng một nguồn thu thụ động, user có thể stake tài sản và nhận lại phần thưởng staking đa dạng tùy thuộc vào mỗi blockchain. Ví dụ: Ethereum (3.78%), Solana (6.96%), Celestia (10.77%),... tính tới tháng 08/2024.

Rủi ro

*Nếu stake SOL trước khi tạo đáy tháng 01/2023 sẽ chịu áp lực rất lớn*

Biến động giá token: Native token của blockchain giảm mạnh có thể sẽ làm staker bị lỗ.
Rủi ro mạng lưới: Nếu blockchain mà bạn stake bị hack, có thể sẽ ảnh hưởng đến số token của bạn.
Nguy cơ slashing: Slashing là hình thức người dùng hoặc Validator bị phạt dựa trên số tiền mà họ stake nếu có hành vi gian lận.
Rủi ro về pháp lý: Một số nền tảng cung cấp dịch vụ staking phổ biến nhất crypto như Lido hay Rocket Pool đang gặp phải vấn đề về pháp lý khi token của dự án có thể bị coi là chứng khoán.

Những chỉ số quan trọng khi tham gia staking

Để đảm bảo an toàn và tối ưu hoá lợi nhuận thu được từ hình thức staking, dưới đây là một số yếu tố quan trọng mà bạn cần lưu ý:

APR/ APY: Đây là hai chỉ số sẽ phản ảnh lợi nhuận mà người dùng nhận được trong quá trình tham gia staking. Trong đó, APR (Annual Percentage Rate) là tỷ suất lợi nhuận tính theo năm và APY (Annual Percentage Yield) là tỷ suất lợi nhuận hằng năm bao gồm lãi kép. Hai chỉ số này giúp người dùng có thể so sánh giữa các nền tảng staking khác nhau để tìm được lựa chọn tối ưu nhất.
Thời gian tài sản bị khoá: Đây là khoảng thời gian mà tài sản tham gia stake của bạn bị khoá và không thể rút ra được. Cần lưu ý những nền tảng staking có thời gian khoá lâu vì có thể mang lại nhiều rủi ro ảnh hưởng tới lợi nhuận và giảm tính thanh khoản của tài sản.
Tỷ lệ lạm phát của tài sản mà bạn chọn staking: Lạm phát token có thể ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận thực tế mà người dùng có thể nhận được khi staking. Nếu bạn chọn stake một token có tỷ lệ lạm phát cao, đồng nghĩa với việc lượng token mới được tạo và đưa vào lưu thông sẽ nhiều hơn, dẫn đến giá trị token giảm. Vì vậy nên mặc dù bạn stake tài sản với lãi suất cao nhưng lợi nhuận nhận được lại giảm do ảnh hưởng từ việc token bị mất giá.
Phí staking: Nhiều nền tảng thu phí staking để đảm bảo cho hoạt động của dự án, đây là một thông số mà người dùng cũng cần chú ý đến để có thể tối ưu lợi nhuận staking của mình. Ví dụ như Lido, Ankr thu 10% phí, trong khi StaFi chỉ thu từ 1%-3%.

Các loại hình Staking phổ biến

Hiện có nhiều hình thức staking, phổ biến nhất gồm có:

Liquid Staking

Liquid Staking, cách gọi khác Pool Staking, là hình thức mà người dùng stake tài sản của họ, đổi lại nhận được phần thưởng cùng với LST (Liquid Staking Token) để tiếp tục sử dụng trong các hoạt động DeFi.

Ví dụ, khi người dùng stake ETH trong Lido, họ sẽ nhận lại được lãi suất 3.2% (tính tới tháng 11/2024) cùng với một lượng stETH tương ứng tỉ lệ 1:1 với số ETH đã stake. Trong trường hợp này thì stETH chính là LST.

*Liquid Staking đứng đầu mảng DeFi với khối lượng TVL khổng lồ*

Liquid Staking được xem là loại hình staking phổ biến nhất Crypto hiện tại vì tính đơn giản nên người dùng phổ thông dễ dàng tiếp cận.

Liquid Staking đặc biệt phát triển mạnh sau khi Ethereum chuyển từ Proof-of-Work sang Proof-of-Stake chính thức vào 15/09/2022, cho phép người dùng tham gia stake ETH để trở thành Validator. Tuy nhiên, vì rào cản tham gia quá cao, cần ít nhất 32 ETH nên các dự án LST từ đây được ra đời để giải quyết vấn đề về vốn ban đầu.

Liquid Staking đã thu hút hơn 57 tỷ USD TVL tính tới thời điểm tháng 11/2024, chứng tỏ được sức hấp dẫn của hình thức này. Nhiều dự án Liquid Staking đã và đang phát triển mạnh mẽ, có thể kể tên đến như Lido, Rocket Pool, Swell,...

CEX Staking

CEX Staking là dịch vụ staking do các sàn giao dịch tập trung cung cấp, cho phép người dùng kiếm lợi nhuận từ việc lock tài sản Crypto mà không cần phải lo lắng về vấn đề quản lý ví, private key.

*Số lượng ETH được stake trên Binance lên tới hơn 1,1 triệu ETH*

Đây là hình thức đơn giản nhất cho các nhà đầu tư sơ cấp chưa có quá nhiều kiến thức về việc sử dụng ví on-chain. Sàn CEX cả lớn và nhỏ đều đang hỗ trợ dịch vụ CEX staking bao gồm Binance, OKX, Coinbase,...

Restaking

Restaking là hình thức cho phép người dùng tiếp tục sử dụng LST hoặc ETH để tái staking với mục đích kiếm được lợi suất cao hơn. Tuy nhiên, nhận nhiều phần thưởng cũng đồng nghĩa với việc phải chịu slashing (bị phạt).

Loại hình này ra đời nhờ vào sự phát triển thần tốc của Liquid Staking sau nâng cấp Shapella, tạo ra nhu cầu lớn ở người dùng tham gia staking. Một số dự án nổi bật đang hoạt động trong mảng Restaking bao gồm EigenLayer, Symbiotic, Karak,...

Phân biệt Liquid Staking và Restaking

Điểm giống nhau: Cả Liquid Staking và Restaking đều là hình thức lock LST hoặc một loại tài sản Crypto nào đó để nhận lại phần thưởng và tham gia đóng góp bảo mật mạng lưới.
Điểm khác nhau:

	Liquid Staking	Restaking
Mục đích	Người dùng lock coin để tham gia vào quá trình đồng thuận và bảo mật mạng lưới. Sau đó sẽ nhận lại phần thưởng.	Người dùng lock coin để tối ưu hóa nguồn lợi nhuận từ việc staking. Đồng coin ở đây có thể là LST hoặc 1 tài sản nào đó.
Lợi nhuận và rủi ro	Lợi nhuận và rủi ro ở mức trung bình.	Lợi nhuận cao hơn staking nhưng rủi ro slashing cũng tăng tương ứng.
Thời gian unlock	Bất kỳ lúc nào.	Ít nhất 7 ngày.

Các nền tảng staking hàng đầu

Lido

Lido là dự án Liquid Staking lớn nhất thị trường DeFi hiện tại, sở hữu lượng TVL khổng lồ lên tới hơn 24 tỷ USD. Dự án được ra đời trong bối cảnh rào cản tham gia staking trên Ethereum quá lớn. Người dùng cần ít nhất 32 ETH để trở thành Validator của Ethereum, ngưỡng rất cao cho user phổ thông.

Những con số ấn tượng của Lido sau 4 năm phát triển

Lido nhận ra vấn đề này nên đã tạo một giao thức liquid staking, nơi người dùng có thể stake với bất kỳ số tiền nào. Hoạt động từ năm 2020, Lido trở thành tượng đài khổng lồ của mảng Liquid Staking, với hơn 9.7 triệu ETH được stake trong giao thức cùng 485,775 staker và hơn 200 operator tham gia.

Lido cùng stETH chiếm hơn 70% tỷ trọng mảng LSD

Tuy nhiên, với độ ảnh hưởng của mình, Lido cũng vấp phải nhiều ý kiến trái chiều khi chiếm hơn 70% tổng thị phần mảng, mang tới rủi ro độc quyền.

Rocket Pool

Rocket Pool là dự án Liquid Staking lớn thứ hai trên thị trường DeFi với 4 tỷ USD TVL, tính tới tháng 11/2024.

Giao thức được thiết kế để mang lại nhiều lợi ích cho các đối tượng người dùng, bao gồm:

Cho phép tất cả mọi người tham gia staking với bất kỳ số vốn nào
Cho phép người dùng tham gia vận hành Node Operator chỉ với 16 ETH

Mặc dù thị phần của Rocket Pool thua xa Lido nhưng dự án này vẫn thu hút được 755,040 ETH được stake trong nền tảng với hơn 3790 node operator trên khắp 147 quốc gia (tính tới 11/2024). Người dùng stake tài sản trên Rocket Pool sẽ nhận được APR ~2.92%, cùng với rETH (LST của Rocket Pool) để sử dụng trong DeFi.

Jito

Jito là nền tảng Liquid Staking lớn nhất hệ sinh thái Solana tính tới tháng 08/2024, với TVL hơn 1.8 tỷ USD.

Dự án cho phép bất kỳ ai cũng có thể tham gia stake SOL của mình để đổi lấy JitoSOL. Người dùng sẽ sử dụng JitoSOL để tiếp tục kiếm lợi nhuận trong Solana DeFi bên cạnh lãi suất staking trước đó.

Jito còn là dự án Liquid Staking hiếm hoi chia sẻ lợi nhuận từ MEV cho các staker, giúp người dùng tối ưu hóa nguồn vốn. Vào ngày 06/08/2024, Jito chính thức hỗ trợ thêm tính năng Restaking cho người dùng, đa dạng hóa danh mục sản phẩm của mình để phục vụ mọi nhu cầu tài chính users. Tới đầu Q4/2024, đã có 147 nghìn SOL được restake trên Jito.

Tiềm năng phát triển của Staking

Như mình đề cập ở trên, hiện Staking đang mở rộng và phát triển với nhiều loại hình khác nhau. Tuy nhiên, tất cả đều có chung mục tiêu là tối ưu hoá lợi nhuận cho người dùng. Đây chính là nhu cầu và là động lực thu hút user stake tài sản và degen DeFi nhiều hơn nữa.

Đặc biệt, Liquid Staking (LSD) đã phát triển vô cùng mạnh mẽ, giữ vị trí top 1 mảng có TVL khủng của thị trường DeFi với hơn 57 tỷ USD. Tuy nhiên, vì những vấn đề về quy định và dòng tiền hiện tại đang bị thu hút mạnh bởi memecoin nên TVL của LSD đã giảm từ đỉnh 62 tỷ USD xuống mốc mà mình đã đề cập ở trên.

Dẫu vậy, trong tương lai khi những quy định ngày càng rõ ràng, người dùng tự tin stake tài sản hơn thì mình tin rằng LSD sẽ nhanh chóng quay trở lại và vượt ATH TVL mà thôi.

Bên cạnh đó, trong năm 2024, hình thức Restaking cũng trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Nhiều giao thức bắt đầu ra mắt cộng đồng, gia tăng sự cạnh tranh trong mảng. Từ đó sẽ thúc đẩy khả năng tăng trưởng cả hệ sinh thái Restaking và khuyến khích người dùng stake/ restake nhiều hơn nữa.

Đọc thêm: Tổng quan Restaking War: Cuộc chiến giữa EigenLayer và Symbiotic

*Mảng Staking/ Restaking trên Bitcoin bắt đầu phát triển*

Đáng lưu ý, xu hướng Staking hiện tại không chỉ phát triển mạnh trên blockchain như Ethereum hay Solana mà đã xuất hiện cả trên Bitcoin. Nhiều dự án như Babylon Chain, BounceBit,... sẽ giúp cho việc stake/ restake BTC trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Tổng kết

Trên đây là toàn bộ thông tin mà bạn cần nắm về từ khoá Staking. Tổng quan, Staking cung cấp cho người dùng cơ hội kiếm tiền với đa dạng hình thức từ Liquid Staking đến Restaking. User vừa có thể gia tăng lợi nhuận, bên cạnh đó còn góp phần bảo mật mạng lưới an ninh.

Tuy nhiên, hình thức kiếm tiền này vẫn tồn tại một số rủi ro mà người dùng cần phải chú ý. Đặc biệt, khi tham gia staking, user cần phải chọn mạng lưới có native token phát triển ổn định và bền vững để tránh biến động về giá có thể gây ra thua lỗ.

Theo bạn, staking có phải là hình thức kiếm tiền an toàn hay không? Đâu là loại hình mà anh em thấy có lợi cho người dùng nhất? Hãy chia sẻ quan điểm với các thành viên trong cộng đồng TradeCoinVN bằng cách để lại comment ở phía bên dưới nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!