Trong bối cảnh hệ sinh thái Bitcoin ngày càng phát triển, nhu cầu về các dApp và smart contract cũng tăng lên theo. Tuy nhiên, những hạn chế về mặt kỹ thuật của Bitcoin khiến cho việc triển khai các tính năng nâng cao trở nên phức tạp, và Stacks chính là giải pháp cho vấn đề này.

Vậy Stacks (STX) là gì? Điểm khác biệt của Stacks so với các dự án khác là gì? Anh em hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu thông qua bài viết sau nhé! 

Stacks (STX) là gì?

Stacks là dự án Bitcoin Layer-2 (L2) hàng đầu, được thiết kế để mang các smart contract và dApp đến với mạng lưới Bitcoin. Giải pháp mà Stacks đưa ra giúp mở rộng khả năng của Bitcoin mà không cần thay đổi nền tảng Blockchain cốt lõi. Thông qua Stacks, các smart contract và dApp có thể tận dụng sức mạnh của Bitcoin, bao gồm tính bảo mật, phi tập trung, lượng người dùng và dòng vốn khổng lồ, từ đó mở ra cơ hội lớn để phát triển hệ sinh thái.

Không giống như các giải pháp L2 khác của Bitcoin như Lightning Network, Bitlayer, B2 Network,... Stacks không trực tiếp dựa trên nền tảng Bitcoin L1 mà thay vào đó, nó liên kết với Bitcoin thông qua một cơ chế đặc biệt gọi là Proof of Transfer (PoX).

Do đó, về mặt bản chất, Stacks chính xác hơn là một Blockchain L1 riêng biệt, hoạt động song song với Bitcoin. Việc đội ngũ dự án tự mô tả Stacks là L2 nhằm mục đích nhấn mạnh vào mục tiêu chính của họ, đó là mở rộng khả năng cho Bitcoin như cách mà các L2 “thực sự” khác đang làm.

Các thành phần chính của Stacks

Stacks Blockchain

Đây là nền tảng Blockchain (L1) của Stacks, nó hoạt động độc lập nhưng được liên kết với Bitcoin thông qua cơ chế PoX, cho phép tận dụng khả năng bảo mật của Bitcoin mà không thay đổi cơ chế đồng thuận cốt lõi.

Stacks Blockchain được thiết kế chuyên dụng cho việc hỗ trợ Bitcoin, tương tự như các L2 khác. Cụ thể là việc bổ sung những chức năng mà Bitcoin L1 còn thiếu, bao gồm smart contract và khả năng triển khai dApp.

Proof of Transfer (PoX)

PoX là cơ chế đồng thuận độc quyền được thiết kế bởi đội ngũ phát triển Stacks, cho phép kết nối Stacks với Bitcoin. Trong đó, các miner cam kết (commit) BTC để đủ điều kiện tham gia mining, bảo mật mạng Stacks và nhận phần thưởng STX (native token của Stacks).

Với cơ chế này, PoX khuyến khích việc sử dụng Bitcoin để bảo vệ và duy trì mạng Stacks. PoX có những điểm khác biệt rõ ràng so với PoW và PoS như sau:

• So với PoW: PoW yêu cầu miner giải các bài toán phức tạp, trong khi PoX yêu cầu miner commit BTC để tham gia xác minh giao dịch và bảo mật mạng lưới. Do đó, PoX tận dụng tính bảo mật có sẵn của Bitcoin mà không tiêu tốn nhiều năng lượng như PoW.

• So với PoS: Trong PoS, loại tài sản yêu cầu stake và phần thưởng nhận được cùng là native token của mạng lưới (Ví dụ ETH của Ethereum). Còn với PoX, các miner commit bằng BTC nhưng phần thưởng nhận được là STX.

Clarity

Clarity là ngôn ngữ lập trình smart contract dạng “tĩnh”, được sử dụng trên Stacks Blockchain . Các smart contract được viết bằng Clarity có thể được kiểm tra (đọc và phân tích) trước khi triển khai, giúp giảm nguy cơ lỗi và gian lận.

Clarity có phần vượt trội hơn so với các ngôn ngữ lập trình “động” khác, chẳng hạn như Solidity của Ethereum. Solidity không cho phép phân tích code trước khi triển khai, điều này có thể dẫn đến lỗi và lỗ hổng bảo mật.

sBTC

sBTC là phiên bản của BTC trên mạng Stacks (tương tự như các wrapped token như WBTC), được sử dụng trong các dApp thuộc hệ sinh thái Stacks. Để nhận được sBTC, người dùng phải khóa BTC ở một smart contract, sau đó lượng sBTC tương ứng trên Stacks sẽ được mint ra để sử dụng.

sBTC hoạt động như một cầu nối, giúp liên kết Bitcoin với hệ sinh thái Stacks, mở ra cơ hội cho các dApp và smart contract để tận dụng sức mạnh của Bitcoin và thu hút người dùng.

Stacks Token (STX)

STX là native token (token gốc) của mạng lưới Stacks, được sử dụng để tham gia vào cơ chế PoX, trả phí giao dịch và làm phần thưởng cho các miner.

Stacks Miner

Các miner tham gia khai thác STX thông qua cơ chế PoX, họ phải commit BTC để tham gia xác minh giao dịch và nhận phần thưởng. Miners là thành phần hết sức quan trọng, giúp duy trì tính toàn vẹn và bảo mật cho mạng lưới Stacks.

Stacks dApp

Các dApp được triển khai và phát triển trên Stacks có khả năng tương tác với Bitcoin L1 nhờ PoX và sử dụng các smart contract được viết bằng Clarity.

Stacks Wallet

Là ví Crypto chuyên dụng của Stacks, cho phép người dùng lưu trữ và quản lý STX, tương tác với các dApp trên mạng Stacks và thực hiện các giao dịch.

So sánh Stacks với các L2 khác

Về cơ chế kết nối với Bitcoin

Stacks không phải là một L2 “thực sự”, nó chỉ được liên kết với Bitcoin L1 thông qua cơ chế PoX để khai thác tính bảo mật của mạng Bitcoin. Trong khi đó, các giải pháp L2 truyền thống, chẳng hạn như Lightning Network hoạt động trực tiếp trên Bitcoin L1 để tăng khả năng xử lý giao dịch mà không thay đổi cơ chế đồng thuận cốt lõi.

Về cơ chế đồng thuận

Stacks sử dụng PoX với cơ chế khuyến khích sử dụng Bitcoin để tham gia xác thực giao dịch và nhận phần thưởng. PoX có thể xem như là một sự kết hợp giữa PoW và PoS, các miner muốn tham gia đào STX (PoW) cần phải commit BTC (giống như stake token ở PoS).

Đối với các Bitcoin L2 khác, chẳng hạn như Lightning Network sử dụng cơ chế kênh thanh toán, Bitlayer sử dụng ZKP và Optimistic để xử lý giao dịch off-chain, sau đó gửi các thông tin cần thiết lên L1 để xác thực.

Về tính tương thích

Stacks hỗ trợ các smart contract thông qua Clarity, một ngôn ngữ lập trình độc quyền của Stacks. Trong khi các L2 truyền thống thường sử dụng các ngôn ngữ lập trình smart contract phổ biến như Solidity. Cả 2 loại đều tương thích tốt với EVM, cho phép kết nối để tận dụng cơ sở người dùng và tài nguyên của Ethereum.

Về TVL

Theo dữ liệu từ Defilama ở thời điểm hiện tại, TVL trên Stacks đạt khoảng 100M$, xếp hạng 6 trong danh sách các nền tảng Bitcoin L2 hàng đầu dựa trên TVL. Những cái tên xếp trên Stacks lần lượt là Bitlayer, Core, BSquared, Rootstock, Merlin Chain.

Cách hoạt động của Stacks Blockchain

Các miner, stacker (không phải staker) và cơ chế PoX là những thành phần chính, đóng vai trò quan trọng trong cách thức hoạt động của Stacks Blockchain. Cụ thể, Stacks hoạt động dựa trên một cơ chế đồng thuận độc đáo gọi là PoX, cơ chế này yêu cầu các miner commit BTC để cạnh tranh quyền khai thác block mới trên Blockchain Stacks.

Cơ chế hoạt động:

• Các miner gửi BTC đến một địa chỉ ví cụ thể của stacker, nghĩa là lượng BTC này sẽ được phân phối cho Stacker (những người khóa STX để hỗ trợ bảo mật mạng).
• Một miner được chọn ngẫu nhiên từ những người tham gia dựa trên lượng BTC mà họ đã gửi. Miner được chọn sẽ có quyền khai thác và thêm block mới vào Blockchain.
• Mỗi lần thêm block mới thành công, miner nhận được phần thưởng là token STX.

Như vậy, trong cách hoạt động của Stacks, các miner commit BTC để nhận phần thưởng là STX, ngược lại, các stacker khóa STX để nhận được BTC. Cơ chế độc đáo này tạo ra một hệ sinh thái công bằng, minh bạch, nơi cả miner và stacker đều được hưởng lợi từ việc tham gia hỗ trợ mạng lưới.

Hệ sinh thái Stacks

Hệ sinh thái đa dạng của Stacks bao gồm:

• dApp: Alex, Arkadiko, Bitflow, Console,...
• Wallet & Stacking: Asigna, Blockchain.com Wallet, Ledger, OKX Wallet,...
• Tokens: ALEX, STX20, STX, sBTC, BAN,...
• Exchange: Binance, Bitget, Bithumb, Bitvavo,...
• Tools: Allbridge, Pyth, STX20, Chainalysis,.. 

Đội ngũ phát triển

Hai thành viên đứng đầu đội ngũ phát triển Stacks bao gồm:

• Muneeb Ali (CEO & Co-founder): Hiện anh cũng đang là CEO tại Trust Machines, và là thành viên chủ chốt của Hiro Systems. Muneeb từng là Co-founder & CTO tại Onename và có nhiều năm nghiên cứu tại các trường Đại học và tổ chức lớn.
• Ryan Shea (Co-Founder): Hiện anh cũng đang là Founder & CEO của Opus Wallet và Voterbase, trước đó Ryan từng là Co-Founder của GraphMuse. Ryan tốt nghiệp Đại học Princeton chuyên ngành Khoa học Máy tính.

Các nhà đầu tư & đối tác

Nhà đầu tư

Dự án đã huy động được 95 triệu USD qua nhiều vòng gọi vốn khác nhau do HashKey, SNZ Holding dẫn đầu, cùng với sự tham gia của Spartan, Blockchain Capital, IOSG Ventures,…

Đối tác

Stacks hiện là đối tác của nhiều dự án như Pyth, Ledger, Alex, Console, Velar,...

STX Tokenomics

Token Key Metrics

• Token Name: Stacks
• Ticker: STX
• Blockchain: Stacks
• Contract: SP3XR2EN9C51B09MJE7EF73Q3GR4HXY1Z28KR4QY8.STX
• Total Supply: 1.8B STX
• Max Supply: 1.8B STX
• Initial Circulating Supply (27/8/2024): 1.48B STX
• Giá hiện tại (27/8/2024): 1.8$
• Market cap (27/8/2024): 2.65B$
• FDV (27/8/2024): 3.26B$
• TGE: 29/10/2019

Token Use Cases

Các use case của  STX bao gồm:

• Trả phí giao dịch.
• Thực thi Clarity smart contract.
• Stake để nhận phần thưởng BTC.

Token Allocation

Tỷ lệ phân bổ STX như sau:

• Private/Pre-sale: 15.65%
• Public sale: 3.41%
• Treasury: 22.2%
• Series A Round: 15.9%
• Founders: 13.5%
• Private Round: 13.3%
• Other: 34.93%

Token Release Schedule

• Updating

Nhận xét cá nhân về tokenomics & lịch vesting

Đến thời điểm hiện tại, chỉ còn khoảng 20% lượng token STX chưa được unlock, chính là phần thường khai thác dành cho miner, do đó mà áp lực xả hàng là rất ít. Giá trị STX chủ yếu phụ thuộc vào sự thành công của dự án, tình hình thị trường, và đặc biệt là sự phát triển của hệ sinh thái Bitcoin.

Mua và nắm giữ token STX ở đâu?

• STX hiện đang được listing trên các sàn Binance, Coinbase, OKX, Bybit, Upbit,...
• STX có thể được lưu trữ trên các ví sàn hoặc ví Stacks, OKX Wallet, Ledger,...

Road map

Lộ trình phát triển chính thức cho giai đoạn tiếp theo (2024-2025) của Stacks như sau:

Q3/2024: Nâng cấp mạng lưới Stacks để tăng tốc giao dịch và chuẩn bị để ra mắt sBTC.

Q4/2024:

• Triển khai Clarity Wasm Testnet với hầu hết các tính năng chính nhằm thu thập phản hồi của các nhà phát triển.
• Ra mắt sBTC, cho phép di chuyển BTC an toàn giữa Bitcoin L1 và Stacks.

Q1/2025: Ra mắt chính thức Clarity Wasm, phiên bản ngôn ngữ lập trình Clarity smart contract nâng cao.

Các dự án tương tự

Một số dự án tương tự làm cùng mảng Bitcoin Layer 2 như Stacks có thể kể đến như:

• B2 Network
• Mezo
• MerlinChain (MERL)
• BOB
• Bitlayer (BTR)

Tổng kết

Nhìn chung, Stacks đã cho thấy tiềm năng lớn khi kết hợp sức mạnh và tính bảo mật của Bitcoin với khả năng mở rộng của Stacks Blockchain.

Thông qua cơ chế PoX và ngôn ngữ lập trình Clarity, Stacks tăng cường đáng kể khả năng của Bitcoin bằng cách cho phép xây dựng các dApp và smart contract trên một nền tảng Blockchain an toàn, bảo mật tốt nhất thế giới.

Stacks hứa hẹn sẽ là nhân tố quan trọng để mở ra một tương lai tươi sáng cho hệ sinh thái Bitcoin. Anh em đánh giá như thế nào về Stacks? Liệu dự án có đủ khả năng để vượt qua những đối thủ “đáng gờm” trong mảng Bitcoin L2? Hãy để lại comment phía dưới để trao đổi cùng cộng đồng TradeCoinVN nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc anh em thành công!