Sau khi Ethereum chuyển sang cơ chế Proof-of-Stake (PoS) với sự kiện The Merge vào năm 2022, nhu cầu stake ETH của người dùng cũng đã tăng vọt từ 14.4 triệu ETH được stake lên hơn 32 triệu ETH (tính từ 09/2022 đến 07/2024). Đây là động lực chính đã giúp các dự án mảng Liquid Staking (LSD) tăng trưởng rất mạnh.

Bên cạnh đó, một mảng DeFi mới xuất hiện nương theo sự phát triển của LSD, đó chính là Restaking. Sự tăng trưởng của Restaking thể hiện rõ qua TVL đạt được hơn 18 tỷ USD chỉ trong vòng 1 năm (tính từ 07/2023 đến 07/2024). Restaking nhanh chóng thu hút được lượng lớn users cùng với khối lượng tài sản khổng lồ được nạp vào và EigenLayer chính là dự án hưởng lợi lớn nhất từ xu thế này.

Tuy nhiên, cục diện mảng Restaking đang bắt đầu thay đổi khi nhiều dự án mới muốn chia lại thị phần mảnh đất siêu màu mỡ mà EigenLayer đang độc chiếm. Trong đó có hai cái tên tiềm năng trở thành đối trọng của EigenLayer: Symbiotic và Karak.

Không dài dòng nữa, hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu rõ hơn về mô hình Restaking & AVS thông qua những dự án top đầu mảng Restaking hiện tại như EigenLayer, Symbiotic và Karak nhé!

Ôn lại khái niệm

Restaking là gì?

Restaking là khái niệm mới được sáng tạo và giới thiệu đầu tiên bởi EigenLayer. Đây là cơ chế mà người dùng có thể tiếp tục tái sử dụng tài sản như ETH hoặc LST (Liquid Staking Token) để restake và nhận thêm lợi suất.

Bên cạnh đó, số tài sản restake của người dùng sẽ  tạo ra một thị trường thứ cấp mới gọi là Shared Security. Nghĩa là khả năng bảo mật từ tài sản restaking sẽ được các dự án có nhu cầu thuê lại nhằm tiết kiệm nguồn lực.

AVS là gì?

AVS, viết tắt của Actively Validated Service, là từ khóa chỉ các dự án cần thuê lại bảo mật.

Mục đích hoạt động của AVS là vừa tận dụng kinh tế bảo mật từ cơ chế Restaking, vừa tối ưu chi phí hoạt động cho mạng lưới. Việc thuê bảo mật từ bên thứ 3 sẽ rẻ hơn rất nhiều so với việc xây dựng bộ máy Validator của riêng mình.

AVS có thể là các dự án/ giao thức cần an ninh bảo mật cao như:

• Oracles
• Data Availability
• Bridges

Bối cảnh thị trường hiện tại

Sự tăng trưởng của Restaking

Như đã được mình đề cập ở phần đầu bài viết, Restaking được phát triển chính nhờ nhu cầu stake ETH tăng vọt hậu The Merge và sự phát triển của LSD. Vì vậy mà trước khi đi sâu vào bối cảnh Restaking hiện tại, việc nắm rõ xu hướng staking ETH là rất cần thiết. Có thể nói nhu cầu staking ETH chính là đầu vào của Restaking.

Tính từ đầu năm 2024 đến tháng 07/2024, tổng giá trị ETH được stake đã tiến lên mốc 33 triệu từ mốc 29 triệu ETH, tương đương rate hơn 13%. Điều này thể hiện tỷ trọng stake ETH gia tăng đáng kể, đồng nghĩa với nguồn vào của mảng Restaking cũng giãn nở tích cực theo sau.

Sự xuất hiện của các “tay đua” mới

Trong thời kỳ mới phát triển ban đầu, mảng Restaking chỉ có một mình EigenLayer đơn phương độc mã, chiếm gần như toàn bộ thị trường béo bở này. TVL của Restaking đang nằm ở con số 18.6 tỷ USD (tháng 07/2024), trong đó, riêng EigenLayer đã sở hữu 16 tỷ USD, tương đương với tỷ trọng 86%.

Mãi cho tới gần đây, mảng Restaking xuất hiện các dự án có tiềm lực mạnh mẽ. Đáng chú ý nhất là sự tham gia của Symbiotic và Karak, hai dự án restaking hoạt động tương đối giống với EigenLayer.

Cả hai đều có màn chào sân vô cùng ấn tượng với các số liệu như sau:

• Karak đạt TVL ATH hơn 1 tỷ USD chỉ sau 3 tháng ra mắt
• Symbiotic gây sốt sau khi ra mắt chưa đầy 1 tháng đã có TVL hơn 1.12 tỷ USD, nhanh chóng đứng top 2 mảng Restaking

Sự xuất hiện của hai dự án này đã thay đổi cục diện thế trận. Cuộc chơi trở nên hấp dẫn hơn so với giai đoạn 2023, khi chỉ có mỗi EigenLayer hoạt động. Trong phần sau, mình sẽ đào sâu hơn về cách các mô hình Restaking và AVS được vận hành trong từng giao thức, để từ đó, chúng ta có cái nhìn tổng quan hơn về Restaking War nhé.

Mô hình Restaking trong các dự án trọng điểm

EigenLayer

EigenLayer là dự án tiên phong và cũng là vị vua độc chiếm thị trường tỷ đô Restaking giai đoạn đầu.

Tính đến tháng 07/2024, EigenLayer đang hỗ trợ hai hình thức Restaking chính là Native Restaking (restake ETH) và Liquid Restaking (restake LST). Trong đó, ETH đang tài sản chiếm hơn 68% lượng TVL của EigenLayer, 32% còn lại là LST.

EigenLayer Restaking

Mô hình Restaking của EigenLayer sẽ gồm 3 thực thể chính, bao gồm:

• Restakers: Người dùng tham gia tái stake tài sản là ETH hoặc LST của mình vào EigenLayer
• Operators: Nhóm được EigenLayer ủy quyền tài sản restake của người dùng để cung cấp dịch vụ bảo mật. Operator có nhiệm vụ vận hành, quản lý bảo mật cho các AVS. Đặc biệt, các cá nhân muốn trở thành Operator của EigenLayer đều phải được dự án phê duyệt. EigenLayer Operator sẽ bị áp đặt slashing (phạt) trong trường hợp không làm tốt nhiệm vụ hay có hành vi gian lận.
• AVS: Các dự án được xây dựng trên EigenLayer, nhận được bảo mật nhờ cơ chế Restaking. AVS có quyền áp đặt các điều kiện slashing của riêng mình dành cho Operators.

Ngoài ra, trong kiến trúc hệ thống của EigenLayer còn nhiều thành phần khác, với các nhiệm vụ riêng biệt, cùng hoạt động để dự án được vận hành trơn tru hơn.

Cụ thể bao gồm:

• Delegation Manager: Là thành phần có nhiệm vụ quản lý việc đăng ký của Operators và hoạt động uỷ quyền/huỷ uỷ quyền của Restaker trên EigenLayer.
• Token Manager: Là smart contract được lập trình để hỗ trợ người dùng stake và withdraw (rút) token của họ.
• Slasher Manager: Là thành phần có nhiệm vụ thực hiện các logic slashing của AVS.

Ba thành phần chính này sẽ liên kết với nhau để đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống của EigenLayer. Ngoài ra, để chắc chắn rằng AVS nhận được bảo mật tốt nhất, EigenLayer thiết kế hình thức slashing. Cụ thể, mỗi AVS sẽ có điều kiện slashing riêng cho các Operator chịu trách nhiệm vận hành AVS đó.

Khi Operator có hành vi gian lận hoặc vi phạm các cam kết thì sẽ bị slashing bởi slasher. Operator tham gia vận hành càng nhiều AVS đồng nghĩa với việc sẽ nhận càng nhiều điều kiện slashing.

Đặc biệt, EigenLayer cũng quan tâm đến sự công bằng trong thiết kế slashing. Dự án tạo ra slashing veto committees cho phép phủ quyết các trường hợp slashing không đúng.

EigenLayer AVS

EigenLayer thiết kế một thị trường AVS permissionless (không cần cấp phép).

Các AVS có thể linh hoạt trong thiết kế của mình, bao gồm các yếu tố như:

• Các yêu cầu về Operator vận hành cho AVS của mình
• Các điều kiện áp đặt slashing cho Operator
• Staker quorums
• Mô hình phí (có thể chọn EIGEN hoặc bất kỳ token chính của AVS để thanh toán phí)
• Quorum là cấu hình mà AVS có thể tự do chọn các thông số như số lượng token stake tối thiểu của Operator, số lượng Operator vận hành,... 

Symbiotic

Symbiotic là nền tảng Restaking mới ra mắt vào tháng 06/2024 nhưng đã nhanh chóng đứng top 2 TVL mảng Restaking.

Dự án được Paradigm hậu thuẫn này đang hỗ trợ restake nhiều loại tài sản như:

• LST (stETH, rETH,...) 
• ERC-20 token (ENA là token đầu tiên)
• Stablecoin (sUSDe)

Hiện 74.3% TVL của Symbiotic đang được đóng góp bởi stETH, 5.45% từ sUSDe và phần còn lại là đa dạng các loại LST. Có thể thấy, điểm khác biệt lớn của Symbiotic với EigenLayer đến từ tài sản restake.

Symbiotic Restaking

Cơ chế Restaking của Symbiotic được hoạt động dựa trên các thành phần như sau:

• Collateral: Là các tài sản được hỗ trợ restake trên Symbiotic
• Vaults: Là thành phần chịu trách nhiệm cho việc quản lý restake và uỷ quyền tài sản trên Symbiotic. Vaults xử lý việc nạp/ rút tiền, slashing và phân phối phần thưởng.
• Operators: Là thành phần chịu trách nhiệm vận hành cơ sở hạ tầng cho các Networks trên Symbiotic
• Networks: Là các giao thức cần sử dụng nhóm Operators trên Symbiotic.
• Resolvers: Có nhiệm vụ đảm bảo cho việc slashing trên Symbiotic được diễn ra công bằng. Resolvers sẽ phê duyệt/phủ quyết các hình phạt slashing cho Operators.

Symbiotic Vaults

Nếu EigenLayer có AVS, thì Symbiotic lấy Vaults làm trọng tâm. Symbiotic thiết kế ra nhiều loại Vaults, với từng mục đích khác nhau:

• Vaults cố định và được cấu hình sẵn: Các tham số trong Vaults này sẽ được cố định và không thể thay đổi nhằm đảm bảo sự ổn định của mạng lưới Symbiotic.
• Vaults tự sở hữu và có thể cập nhật: Các tham số trong Vaults sẽ được linh hoạt chỉnh sửa.
• Vaults được quản lý bởi nhiều Operators: Là Vaults được tùy chỉnh các hình thức slashing và được vận hành bởi nhiều Operators.

Karak

Karak là dự án Restaking sở hữu nhiều điểm khác biệt nhất so với hai cái tên phía trên. Giao thức này hỗ trợ đa dạng loại tài sản restake như LST, LRT, stablecoin, wrapped token,… Đặc biệt, Karak còn hỗ trợ restake trên nhiều blockchain như Arbitrum, Mantle,...

Hiện phần lớn tỷ trọng tài sản trong TVL của Karak đạt được đóng góp bởi eETH (24.11%), pufETH (7.53%), usde (7.08%),...

Karak Restaking

Cơ chế Restaking trên Karak được hoạt động dựa vào 4 thành phần chính:

• Restakers: Users tham gia restake tài sản vào Karak
• DSS (Distributed Secure Service): Là thành phần tận dụng các tài sản restake trên Karak để gia tăng bảo mật, đồng thời giảm chi phí hoạt động của mình
• Chains: Là các Layer 1 hoặc Layer 2/ Rollup sử dụng dịch vụ bảo mật được cung cấp từ DSS
• Operators: Là thành phần có nhiệm vụ xác thực cho DSS

Karak DSS

Mô hình DSS của Karak tương đối giống với EigenLayer AVS. DSS được Karak thiết kế với mục tiêu duy trì tính an toàn và hiệu quả kinh tế trong dài hạn.

Cụ thể hơn, DSS sẽ đặt ra giới hạn tối đa về mức độ bảo mật cần thiết của mình. Vì mỗi DSS sẽ có nhu cầu về độ an ninh khác nhau, nên việc đặt limit sẽ giúp DSS kiểm soát nguồn cung và tạo ra lợi nhuận bền vững hơn.

Đánh giá cá nhân

Về tổng quan chúng ta có thể thấy mỗi dự án đều mang cho mình một màu sắc bản thể riêng, với những ưu nhược điểm độc đáo.

Đầu tiên, EigenLayer đã làm quá tốt vai trò tiên phong mảng Restaking. Có thể thấy được sự chỉn chu trong  thiết kế vận hành của EigenLayer. Cụ thể, Eigenlayer có rất nhiều thành phần với từng vai trò riêng biệt nhưng lại kết nối vô cùng chặt chẽ với nhau. Đây là điểm cộng lớn của dự án.

Nhờ vào mô hình hoạt động mang tính sáng tạo của mình mà EigenLayer luôn được nhiều quỹ lớn ưu ái nhắc đến với vị thế đơn vị tiên phong dẫn đầu mảng Restaking.

Thứ hai, về Symbiotic, đây cũng là một dự án đáng chú ý với điểm mạnh là hỗ trợ đa dạng tài sản restake hơn so với EigenLayer. Lợi thế cạnh tranh trên kết hợp với sự hậu thuẫn lớn từ Paradigm (VC hàng đầu crypto) đã giúp cho dự án đạt được nhiều thành công từ sớm.

Cuối cùng, về Karak, mặc dù dự án được ra mắt trước Symbiotic nhưng lại có hiệu suất phát triển TVL chưa tốt bằng. Tuy nhiên, không thể phủ nhận được Karak vẫn sở hữu điểm sáng của riêng mình như hỗ trợ nhiều tài sản restake hơn hai đối thủ.

Bên cạnh đó, Karak còn cho phép restake multi-chain. Đây sẽ là ưu thế giúp cho nền tảng dễ dàng mở rộng quy mô hoạt động trong tương lai.

Tổng kết

Tổng lại, mặc dù mảng Restaking đã bắt đầu xuất hiện nhiều cái tên đình đám, tuy nhiên, EigenLayer vẫn chiếm trọn spotlight so với Symbiotic và Karak. Chúng ta đang ở trong giai đoạn đầu của Restaking War và cục diện của cuộc chiến này đang dần có sự thay đổi.

Cả Symbiotic và Karak vẫn còn đang trong giai đoạn đầu nên tiềm năng tăng trưởng vẫn còn rất lớn.

Chính vì thế, mình nghĩ rằng trong thời gian tới, khi cả hai cái tên mới được build hoàn chỉnh, chúng ta có thể sẽ chứng kiến được sự cạnh tranh gay gắt, khắc nghiệt nhằm đánh chiếm thị phần Restaking của EigenLayer.

Các bạn nghĩ sao về Restaking War? Liệu EigenLayer có thể giữ vững được ngôi vương của mình hay không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn với TradeCoinVN bằng cách để lại bình luận ở phía dưới nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!