Ở thời đại mà Trí tuệ nhân tạo (AI) đang lên ngôi như hiện nay, data đóng một vai trò rất lớn trong việc cung cấp “nhiên liệu” để cho những cỗ máy machine learning có thể hoạt động. Tuy nhiên, hiện nay nguồn dữ liệu đó chủ yếu nằm trong tay các tập đoàn công nghệ lớn khiến cho nhiều ý tưởng độc đáo bị hạn chế đi sự phát triển. Do đó, dự án Vana được ra đời để mang tới một nền tảng data phi tập trung cho sự phát triển của AI ở trong tương lai.

Trong bài dưới đây, hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu về Vana và những đặc điểm nổi bật của nền tảng dữ liệu phi tập trung này nhé!

Vana là gì?

Vana là blockchain Layer 1 (L1) tương thích EVM được thiết kế đặc biệt dành cho việc sở hữu dữ liệu cá nhân (private data). Những dữ liệu tưởng chừng vô dụng này có thể được xem như một loại tài sản số, đóng vai trò nhiên liệu không thể thiếu dành cho các máy học (machine learning) - một bộ phận cực kỳ quan trọng ở trong kỷ nguyên AI.

Với giải pháp của mình, Vana sẽ sử dụng các cơ chế khuyến khích để người dùng cung cấp dữ liệu của họ vào trong mạng lưới, từ đó tạo nên một nguồn nhiên liệu phi tập trung lớn, chất lượng cao dành cho việc phát triển các mô hình AI để có thể phục vụ tốt cho nhu cầu của con người.

Những tính năng chính của Vana

Những tính năng chính của Vana bao gồm:

• Cho phép người dùng cung cấp dữ liệu thông qua một thực thể được gọi là Data Liquidity Pool (DLP). Những đóng góp đó của người dùng sẽ được xác minh và ghi nhận bằng cơ chế Proof of Contribution.
• Người dùng sẽ sở hữu một phần của mô hình AI được xây dựng bằng chính dữ liệu mà họ đóng góp.
• Cho phép tạo ra các dataset-specific token hoặc AI model-specific token để thực hiện các hoạt động như: khuyến khích người dùng, quản trị dataset và các AI model,...
• Cơ chế phân phát token thưởng để khuyến khích top 16 DLP hoạt động tốt nhất. Vana sẽ dựa trên số lượt bỏ phiếu bằng native token (VANA) của người dùng để xác định những DLP nào hoạt động tốt nhất và phân phát phần thưởng.

Đặc điểm nổi bật của Vana

Proof of Contribution

Vana sử dụng cơ chế Proof of Contribution (PoC) để ghi nhận và xác minh dữ liệu mà người dùng cung cấp (hay còn gọi là người phân phối - Contributors). Cơ chế PoC này được Vana tích hợp công nghệ Zero-Knowledge Proofs (ZKP) để việc xác minh trở nên hiệu quả và bảo mật dữ liệu hơn.

Bởi vì bản chất và thuộc tính của mỗi loại dữ liệu là không giống nhau, cho nên, Vana cho phép mỗi DLP có thể tự thiết kế những điều kiện riêng cho PoC của họ để nguồn dữ liệu thu thập được phù hợp với yêu cầu sử dụng.

Ví dụ, PoC của r/datadao (Data DAO thu thập dữ liệu người dùng trên Reddit) sẽ yêu cầu một mã code được đăng trong profile của người dùng để xác minh chủ sở hữu tài khoản và số lượng Karma (điểm trên Reddit) để đánh giá mức độ hoạt động tích cực. Ở đây, điểm Karma sẽ là tệp dữ liệu đặc biệt mà r/datadao yêu cầu.

Cấu trúc của Vana

Cấu trúc của Vana có 2 thành phần chính giúp tạo nên sức mạnh và giá trị cho nền tảng này, bao gồm:

• Data Liquidity Pool (DLP): Đây là tên gọi chỉ các pool data (nhóm dữ liệu) được tạo ở trên mạng lưới Vana. Dữ liệu được cung cấp vào trong mỗi DLP sẽ có cùng thuộc tính được quy định sẵn và được xác minh bởi PoC mà DLP đã thiết lập trước đó. Ngoài ra, những DLP này còn có thể tạo ra token riêng để thực hiện các hoạt động khuyến khích data contributors cung cấp dữ liệu của họ vào trong pool.
• Data Contributors: Chỉ những người cung cấp dữ liệu của họ vào trong DLP. Việc cung cấp dữ liệu này không chỉ giúp các data contributors kiếm về phần thưởng là token mà còn mang tới quyền sở hữu một phần các mô hình AI được xây dựng bằng dữ liệu mà họ đã cung cấp.

Bên cạnh 2 thành phần chính ở trên, Vana còn các thực thể khác như Application Layer và Data Consumers. Đây là những thành phần giúp kết nối nhu cầu sử dụng với data đã thu thập được ở trên mạng lưới Vana.

Giải pháp data cho AI trong tương lai

Sự phát triển bùng nổ của công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) trong vòng 2 năm trở lại đây đã đặt ra nhu cầu rất lớn đối với data, đặc biệt là nguồn dữ liệu chất lượng. Tuy nhiên, do hạn chế về mặt kỹ thuật và tài nguyên mà có rất nhiều công ty hạn chế về mặt quy mô không thể tự họ thu thập hoặc tiếp cận nguồn dữ liệu lớn, chất lượng. Điều này sẽ hạn chế đi sự phát triển của nhiều ý tưởng độc đáo và quyền lực, lợi ích từ công nghệ AI này sẽ rơi vào tay các tập đoàn công nghệ lớn.

Vì vậy, sự xuất hiện của Vana có thể giúp giải quyết được những vấn đề kể trên và nền tảng data phi tập trung này cho phép bất kỳ ai cũng đều có thể tiếp cận và kiếm lợi nhuận từ công nghệ AI.

Huy động $25M từ các VCs hàng đầu

Nhờ vào ý tưởng độc đáo của mình, Vana đã thành công huy động số tiền lên đến 25 triệu USD từ các quỹ đầu tư hàng đầu trên thị trường crypto. Cụ thể:

• 5 triệu USD với Coinbase Ventures ở vòng đầu tư chiến lược diễn ra vào tháng 09/2024.
• 18 triệu USD với Paradigm trong vòng gọi vốn Series A vào tháng 12/2022.
• 2 triệu USD với Polychain ở vòng Seed diễn ra vào tháng 12/2021.

Sự hậu thuẫn mạnh mẽ của các quỹ đầu tư hàng đầu này sẽ giúp Vana có được những nguồn lực và mối quan hệ cần thiết để phát triển mạng lưới data phi tập trung của họ.

Đội ngũ dự án

Vana được thành lập bởi 2 nhà đồng sáng lập bao gồm:

• Anna Kazlauskas: Co-Founder và CEO tại Vana. Trước đó cô từng làm việc tại dự án blockchain Celo và sáng lập nên Iambiq - giải pháp ứng dụng công nghệ máy học để lọc tài liệu.
• Arthur Abal: Co-Founder và COO tại Vana. Trước đó anh có kinh nghiệm nhiều năm làm việc tại các công ty truyền thống như PUR Projet, Harvard’s Belfer Center, The Cadmus Group và Appen. Những vị trí anh đảm nhiệm thường có liên quan đến data.

Nhà đầu tư và đối tác

Vana đã huy động được 25 triệu USD từ các quỹ đầu tư hàng đầu sau 3 vòng gọi vốn diễn ra lần lượt như: Seed (12/2021), Series A (12/2022) và mới đây nhất là Strategic (09/2024). Những cái tên nổi bật đầu tư vào Vana phải kể đến như: Coinbase Ventures, GSR, Paradigm và Polychain Capital,...

Vana Tokenomics

Token Key Metrics

• Tên: Vana
• Ticker: VANA
• Blockchain: Updating…
• Contract: Updating…
• Max supply: 120,000,000 VANA
• Total supply: 112,641,600 VANA
• Circulating supply: 30,084,000 VANA
• Giá: Updating…
• Market cap: Updating…
• TGE: 16/12/2024

Token Use Cases

• Bảo mật mạng lưới
• Phí giao dịch
• DataDAO Staking
• Quản trị
• Phục vụ hệ sinh thái Data

Token Allocation

Binance Launchpool

VANA token bắt đầu tham gia Binance Launchpool số 62 từ lúc 7h00 sáng (giờ Việt Nam) ngày 14/12/2024. Người dùng có thể stake BNB, FDUSD để nhận VANA, tối đa 2 ngày.

Số lượng VANA được phân bổ cho từng pool như sau:

• BNB pool: 4,080,000 VANA (85%). Mỗi users tối đa 8500 VANA
• FDUSD pool: 720,000 VANA (15%. Mỗi users tối đa 1500 VANA

Roadmap

Trong hơn 3 năm phát triển của mình, Vana đã hoàn thành các hạng mục bao gồm:

Technical Foundation:

• Training on-chain data lần đầu tiên vào năm 2021.
• Nhận bằng sáng chế Non-custodial Data (dữ liệu không lưu ký) vào năm 2022.
• Phát triển kiến trúc cho máy chủ cá nhân vào năm 2022.

Early Adoption:

• Data Portability MIT Hackathon vào năm 2023.
• Phát triển AI cá nhân do người dùng sở hữu vào năm 2023
• Local LLM với dữ liệu cá nhân vào năm 2023

Hiện tại, Vana sẽ tiếp tục phát triển các hạng mục tiếp theo bao gồm:

Scale and Decentralize:

• Triển khai Data DAO đầu tiên, 2024 (đã hoàn thành).
• Xây dựng cơ sở hạ tầng phi tập trung dành cho data.
• Triển khai 16 Data DAO độc lập.

Mass Adoption:

• Thu hút 100 triệu người dùng.
• Hướng tới dataset training lớn nhất thế giới.
• Mô hình training data do người dùng sở hữu.

Nhận định cá nhân và tổng kết

Trên đây là bài review về Vana và những đặc điểm nổi bật của nền tảng data phi tập trung này. Với giải pháp của Vana, người dùng có thể cung cấp owned-user data cho các Data Liquidity Pool để kiếm thêm lợi nhuận. Cơ chế khuyến khích này sẽ giúp tạo ra một nguồn dữ liệu chất lượng để cung cấp cho bất kỳ dự án nào có nhu cầu về data, đặc biệt là đối với các machine learning trong lĩnh vực AI đang phát triển cực kỳ mạnh mẽ trong 2 năm gần đây.

Bạn đánh giá ra sao về Vana? Liệu rằng giải pháp data phi tập trung mà dự án này mang lại có thể giảm bớt sự phụ thuộc của công nghệ AI vào các tập đoàn công nghệ lớn như hiện nay hay không? Hãy cho mình biết ý kiến của bạn ở phần bình luận phía dưới để thảo luận cùng với anh em trong cộng đồng TradeCoinVN nhé.

Lưu ý: Đây là nội dung được tài trợ, bài viết trên không đại diện cho sự ủng hộ trực tiếp của TradeCoinVN. Bạn đọc cần nghiên cứu kỹ trước khi đưa ra quyết định và sẵn sàng chịu trách nhiệm với các hành động của mình. Nội dung trên không được xem là lời khuyên đầu tư.