Hiện nay, chúng ta đang sống trong thế giới công nghệ 4.0, được chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của Blockchain và các loại tiền mã hóa (Crypto). 

Xuất phát điểm từ lúc bị truyền thông rêu rao là bong bóng cho tới thời điểm trở thành một khía cạnh quan trọng của hệ thống tiền tệ hiện đại thì Crypto & Blockchain đã chứng tỏ sức mạnh nội tại và tính ứng dụng thực tiễn của mình.

Tuy nhiên, dù là người mới hay đã có nhiều năm kinh nghiệm chinh chiến trong thị trường Crypto thì bạn cũng sẽ rất bất ngờ về lịch sử của blockchain từ những năm đầu tiên đó. Vậy quá trình hình thành này có gì đáng chú ý? Hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu về những giai đoạn phát triển hào hùng của blockchain và Crypto thông qua bài viết này nhé!

Blockchain là gì?

Blockchain (tên gốc ban đầu là Chain of Blocks) là công nghệ chuỗi khối, giúp mã hóa tất cả các dữ liệu và phân chia thành nhiều khối khác nhau, sau đó kết nối lại thành một chuỗi dài liên tục. Mỗi khi có thêm thông tin, một khối mới sẽ được tạo ra và nối vào các khối cũ để không làm chuỗi đứt đoạn. Từ đó, việc lưu trữ số liệu cũ trong công nghệ Blockchain được đảm bảo liền mạch và an toàn.

Hơn nữa, các thông tin trong chuỗi được sao lưu và phân phối tự động thông qua nhiều máy chủ khác nhau đã kết nối với Internet. Điều này góp phần giúp tất cả mọi người có thể dễ dàng kiểm tra thông tin giao dịch một cách minh bạch nhất.

Lịch sử ra đời của Blockchain

Theo tạp chí Fortune, ở những năm đầu thập niên 80 thế kỷ trước đó, các nhà phát minh đã không ngừng tìm kiếm, nghiên cứu thuật toán được mã hóa để có thể giải quyết vấn đề an ninh, bảo mật thông tin trên mạng Internet. 

Tuy nhiên, những cố gắng này gặp phải rất nhiều khó khăn vì tác động của bên thứ ba, đặc biệt là các tội phạm chuyên truy cập phạm pháp về an ninh mạng.

Đến năm 1982, dựa trên ý tưởng xây dựng mạng lưới nơi có người dùng cá nhân riêng lẻ, không quen biết nhau mà vẫn tạo nên hệ thống, nhà mật mã học David Chum đã đề xuất dự án nghiên cứu “Computer Systems Established, Maintained, and Trusted by Mutually Suspicious Groups”. 

Chỉ từ ý tưởng sơ khai này mà đã có rất nhiều nhà nghiên cứu nung nấu ước mơ có thể tạo ra mạng lưới Blockchain mang tên “Time-stamping” (tạm dịch Đánh dấu mốc thời gian của một sự kiện).

Năm 1991, công trình nghiên cứu "How to time-stamp a digital document" của Stuart Haber và W. Scott Stornetta ra đời. Họ nêu ra cách thức sử dụng chuỗi khối như một con dấu thời gian để xác thực tài liệu điện tử còn nguyên vẹn. 

Mục đích của công trình này để hỗ trợ người dùng dễ dàng tra cứu những mốc thời gian của hàng loạt sự kiện lịch sử quan trọng trong quá khứ.

Tuy nhiên, phương pháp Time-stamping của Stuart Haber và W. Scott Stornetta chưa thực sự đáng tin cậy. Các chuyên gia tin rằng những số liệu trong Time-stamping cần sự xác thực từ một bên thứ 3 mới có thể đảm bảo được mức độ chính xác, an toàn.

Ngoài ra, cách thức trên vẫn có khả năng bị can thiệp bởi các bên trung gian hoặc trực tiếp từ users. Người dùng có thể thay đổi những chi tiết nhỏ nhất của dữ liệu như ngày, tháng diễn ra sự kiện, dẫn đến sai lệch thông tin và gây ra hàng loạt hiểu lầm sau đó. Điều này làm liên lụy đến tính toàn vẹn và minh bạch của thông tin khi lưu trữ trên hệ thống. 

Chính vì những lí do trên mà Stuart Haber và W. Scott Stornetta đã phát minh ra hệ thống mạng lưới dành riêng cho việc tối ưu Time-stamping. Và hệ thống đó mang tên "Chain of Blocks", nơi lưu giữ tất cả dữ liệu Time-stamping nhưng có tính minh bạch, không bị giám sát từ các tác nhân bên ngoài có thể gây ảnh hưởng tới chất lượng data.

Sau một thời gian đi vào hoạt động, năm 1979, họ nhận thấy các dữ liệu đang ngày một chồng chất và nếu chỉ mình "Chain of Blocks" đảm nhiệm thì chắc chắn sẽ không thể kham nổi hàng triệu thông tin cả trong tương lai và hiện tại.

Do đó, hai kỹ sư đã phát triển tiếp một cấu trúc hỗ trợ mang tên “Merkle Tree”. Đây là tổ hợp bao gồm các hash (hàm băm) dữ liệu giao dịch được sắp xếp dưới dạng giống sơ đồ cây nhằm nâng cao tính xác thực, bảo mật, tăng năng suất của mạng lưới, giúp lưu trữ nhiều dữ liệu hơn trong cùng một không gian khối. 

“Chain of Blocks” và “Merkle Tree” đã được ứng dụng trong một số hệ thống trước khi Bitcoin ra đời, ví dụ như hệ thống DigiCash của David Chaum (1983) và hệ thống b-money của Adam Back (1998). Tuy nhiên, 2 công nghệ này đã vi phạm tới một số vấn đề về pháp lý liên quan tới bằng sáng chế hết hiệu lực.

Cuối cùng, năm 2008, Satoshi Nakamoto, người được mệnh danh là cha đẻ của BTC đã tích hợp 2 công nghệ “Chain of Blocks” và và “Merkle Tree” vào giao thức Bitcoin nhằm mở ra tương lai xán lạn cho ngành công nghệ Blockchain cùng các ứng dụng Defi sau này. 

Hơn nữa, Satoshi cũng đưa ra những cải tiến quan trọng như:

• Sử dụng SHA256 để tạo ra và liên kết các khối thành chuỗi
• Sử dụng thuật toán Proof of Work (PoW) để bảo mật mạng lưới

Bitcoin chính là mạng lưới đầu tiên không bị can thiệp bởi bất cứ bên trung gian nào nhưng vẫn có thể lưu trữ được toàn bộ thông tin, tránh sự chồng chất dữ liệu như 2 phương pháp của  Stuart Haber và W. Scott Stornetta.

Quá trình phát triển của Blockchain

Giai đoạn đầu (2009 - 2012)

• Năm 2009, Bitcoin chính thức ra đời dựa trên white paper “A Peer to Peer Electronic Cash System" (White paper của Bitcoin). Sự xuất hiện của Bitcoin đánh dấu bước ngoặt của lĩnh vực công nghệ Blockchain, tạo ra mạng lưới phi tập trung không bị can thiệp bởi  các bên thứ 3 trung gian như chính phủ, ngân hàng,...

• Năm 2010, giao dịch Bitcoin (BTC) thật sự công khai khi 10,000 BTC được Laszlo Hanyecz, một lập trình viên tại Florida sử dụng để mua 2 bánh pizza. Tháng 07/2010, MT. Gox trở thành sàn giao dịch Bitcoin lớn nhất thế giới được rất nhiều anh em trong cộng đồng Crypto tin dùng.

• Năm 2011, sàn MT. Gox chiếm lĩnh lên đến 90% tổng số giao dịch trên thị trường và họ thú nhận đã để lộ thông tin người dùng, đồng thời công bố những giao dịch này sẽ được đảo ngược lại và hoàn số tiền cho user. Ngoài ra, cũng trong năm này, tạp chí Forbes cũng bài viết ” Cryptocurrency” nói về Bitcoin.
• Năm 2012, Bitcoin dần lấy lại vị thế với hàng loạt sự kiện như lớp học đầu tiên giảng dạy về Bitcoin tại một trường công, xe ô tô và album đầu tiên được mua bằng Bitcoin, bệnh viện và taxi dần nhận giao dịch từ Bitcoin,...

Giai đoạn phát triển (2013 - 2016)

Năm 2013 là năm có rất nhiều sự kiện lớn diễn ra như:

• Thị trường đã đạt mức vốn hóa vượt 1 tỷ USD
• Vào tháng 10, máy Bitcoin ATM đầu tiên trên thế giới được ra mắt tại Vancouver, Canada. 
• Tháng 11 cùng năm, hãng hàng không Virgin Galactic công bố cho phép đặt vé du lịch không gian bằng BTC. 
• Tới thời điểm cuối năm, đầu tháng 12, Ngân hàng nhân dân Trung Quốc công bố không cho phép tất cả ngân hàng liên quan tới BTC.
• Năm 2015, Vitalik Buterin trở thành Co-founder của Bitcoin Magazine. Chàng trai trẻ này đã nghiên cứu liên tục trong hai năm về công nghệ của Bitcoin và nhận ra rằng nó có quá ít tiện ích để các dự án có thể xây dựng trên đó. 

Vì vậy, Vitalik đã rời công ty sau khi bị phản đối về ý kiến sẽ thay đổi ngôn ngữ lập trình Bitcoin. Đồng thời, Vitalik phát triển mạng lưới Ethereum với kỹ thuật dễ dàng sử dụng dành cho anh em developers có nhu cầu thành lập dự án riêng. 

Đây không chỉ là một hệ thống tiền mã hóa như Bitcoin mà còn là nền tảng tiên phong trong việc xây dựng các ứng dụng phi tập trung (dApp) và hợp đồng thông minh (smart contract). Những đổi mới này là xuất phát điểm của thị trường DeFi, phục vụ cho mục đích tài chính phi tập trung.

Dẫu vậy, BTC không gặp áp lực từ sự xuất hiện của Ethereum (ETH). Thực tế, Bitcoin tiếp tục đứng đầu thị trường với khoảng 90-95% tổng vốn hóa. Mọi thứ chỉ bắt đầu thay đổi kể từ năm 2017, thời điểm bùng nổ các đợt phát hành coin huy động vốn ICO.

Giai đoạn bùng nổ lần đầu (2017 - 2020)

• Năm 2017, ICO là một phương pháp huy động vốn từ cộng đồng, đã trở thành một xu hướng nổi bật trong suốt giai đoạn 2017 - 2018. Ước tính lúc đó đã có khoảng trên dưới 2000 đợt ICO được thực hiện với hơn 10 tỷ USD gọi vốn. Đây là một điều chưa từng có trong lịch sử, và các dự án ICO đã đe dọa thị phần BTC Dominance. Kể từ đợt sụt giảm đầu tiên, Bitcoin Dominance đã rớt xuống mức thấp nhất khoảng 35% vào tháng 01/2018. 

• Năm 2018, thị trường đã trải qua một giai đoạn điều chỉnh lớn với khi Bitcoin và nhiều Altcoin lao dốc mạnh mẽ. Dẫu trend ICO thu hút một dòng tiền lớn chảy vào lĩnh vực Crypto nhưng xu hướng này chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn. Điều cốt lõi là các nhà đầu tư nhận ra rằng ICO tổ chức không chuyên nghiệp, nhiều thiếu sót từ nguyên tắc cơ bản nhất cho tới phương thức hoạt động có khả năng lừa đảo cao. Và hệ quả là tình trạng tiêu cực ấy đã lan rộng tới toàn bộ Crypto market, đẩy cả thị trường vào thời kỳ ngủ đông giá giảm kéo dài.
• Năm 2019, khi dân tình đang sống trong sự ngờ vực thì BTC dần phục hồi trở lại, giao dịch ở mức khoảng 7.000 USD. Mọi thứ cứ bình bình trôi gia, giá BTC sideway trong một khung giá tương đối yên ổn cho đến lúc đại dịch COVID-19 xảy ra trên toàn thế giới vào Q1/2020.

• Năm 2020, ngỡ như sau một đợt cú panic sell thiên nga đen COVID thì thị trường sẽ lụi tàn nhưng sự thật là anh em Crypto đã chứng kiến một phen tăng giá kỷ lục. Khi Bitcoin chạy đà thì BTC Dominance đã đạt 72% vào đầu năm 2021, chỉ số cao nhất kể từ 3 năm trước đó. Trong khi đại dịch đang bùng phát, để gỡ rối bài toán kinh tế, các chính phủ trên thế giới đồng loạt phát hành thêm tiền mặt (Fiat) để kích thích tiêu dùng. Từ đó, mọi thị trường đều được “bơm đạn” với dòng tiền dư dả để đầu tư vào các sản phẩm tài chính. Đương nhiên Bitcoin và Crypto cũng được hưởng lợi rất nhiều rồi.

Giai đoạn hội nhập (2021 - Hiện tại)

Trong những năm gần đây, thế giới đang dần đón nhận Blockchain như một cuộc cách mạng công nghệ nở rộ. Kèm theo đó là hàng loạt sự kiện nổi bật như:

• Ethereum nâng cấp thông qua “Ethereum Merge" 
• Bitcoin ETF spot chính thức được phê duyệt 
• Ethereum Spot ETF cũng đang có những bước tiến khá chắc chắn trong tương lai
• Bộ luật MiCA quản lý tài sản kỹ thuật số ở khu vực Liên minh Châu Âu đã được đưa vào vận hành
• HongKong chính thức mở cửa với Crypto

Ta có thể thấy rằng, Crypto dần được áp dụng và chấp nhận bởi mọi người và chính phủ. Thị trường tiền điện tử  nói riêng và công nghệ Blockchain nói chung cũng đã có nhiều bước xoay chuyển nổi bật hơn.

Lời kết

Trên đây là một số thông tin về lịch sử phát triển của Blockchain. Hiểu được quá trình hình thành của lĩnh vực này, bạn sẽ xây dựng được nhiều niềm tin để có thể đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn hơn trong tương lai. 

Qua bài viết này, bạn nghĩ sao về tiềm năng tăng trưởng của Blockchain cũng như Crypto? Liệu đây có còn là bong bóng kinh tế như các chuyên gia đã từng bình phẩm? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn xuống bên dưới và cùng thảo luận với anh em trong cộng đồng TradeCoinVN nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc các bạn thành công!