Có lẽ chúng ta đều đã nghe nói nhiều về tiềm năng của AI phi tập trung với sự kết hợp giữa AI và công nghệ Blockchain (Crypto + AI). Nhưng trên thực tế, không nhiều người tin vào ý tưởng này, ngoại trừ các nhà phát triển dự án và có chăng là một bộ phận các nhà đầu tư Crypto.

Mặc dù vậy, AI phi tập trung lại đang phát triển nhanh chóng và tiến bộ từng ngày, vượt xa những gì chúng ta đang nghĩ. Trong bài viết này, anh em hãy cùng TradeCoinVN tìm hiểu xem AI phi tập trung thực sự đang phổ biến như thế nào nhé!

Lịch sử và sự tiến hóa của AI phi tập trung

Ban đầu, việc kết hợp AI với Blockchain với các khái niệm Crypto + AI, hay AI phi tập trung rất mơ hồ và không được cộng đồng chú ý đến. Tuy nhiên, với sự tiến bộ nhanh chóng của cả AI lẫn Blockchain, ý tưởng này đã dần dần trở thành thực và nhận được sự quan tâm nghiêm túc.

Trong những năm đầu thập kỷ 2010, Blockchain bắt đầu nổi lên như một công nghệ đột phá với khả năng phi tập trung hóa và tính bảo mật cao. Đồng thời, AI cũng có những bước tiến vượt bậc trong việc học máy và xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

Tuy nhiên, sự kết hợp giữa hai công nghệ này mới chỉ dừng lại ở mức ý tưởng của một số ít nhà nghiên cứu và chuyên gia công nghệ.

Phải từ năm 2020 trở đi, sự quan tâm dành cho Crypto + AI mới bắt đầu tăng lên. Ở giai đoạn này, những ưu điểm của Blockchain như tính minh bạch, bảo mật và khả năng phân quyền được phát huy và ứng dụng thực tiễn. Từ đó tạo ra một nền tảng lý tưởng để phát triển AI phi tập trung.

Nhiều nhà phát triển đã bắt tay vào nghiên cứu và triển khai các ứng dụng AI phi tập trung. Trong các hội nghị và sự kiện, đã có nhiều chuyên gia cùng chia sẻ ý tưởng và thảo luận về tiềm năng của mảng này.

Đến các năm 2023 và 2024, chúng ta được chứng kiến AI phi tập trung đã thực sự bùng nổ với những dự án nổi bật như Artificial Super Intelligence (ASI), Bittensor (TAO), Render (RNDR),... Tất cả đều thu hút được sự chú ý lớn từ cộng đồng công nghệ và các nhà đầu tư.

Chưa dừng lại ở đó, nhiều dự án mới, từ các mô hình AI phi tập trung đến các ứng dụng cụ thể đã được khởi động và hứa hẹn mang lại nhiều thay đổi đột phá.

AI phi tập trung đang phát triển không ngừng

Có lẽ chúng ta chỉ đang mải quan tâm đến việc đầu cơ kiếm lời với một vài dự án mà không nhận ra rằng AI phi tập trung đang phổ biến như thế nào. Không còn chỉ là lý thuyết, AI phi tập trung đã và đang được các nhà phát triển hiện thực hóa thông qua nhiều nền tảng khác nhau.

Theo thống kê từ Coinmarketcap, hiện có khoảng hơn 300 dự án Crypto + AI trải rộng trên nhiều lĩnh vực, từ các mô hình AI/ML phi tập trung, các dApp tích hợp AI cho đến các giải pháp cung cấp tài nguyên AI (DePIN).

Mới đây, tổ chức quản lý tài sản hàng đầu thế giới Grayscale đã thông báo thành lập quỹ đầu tư dành riêng cho AI phi tập trung với các dự án đầu tiên gồm: Near (NEAR), Filecoin (FIL), Render (RNDR), Livepeer (LPT) và Bittensor (TAO).

Những ứng dụng thực tế, tốc độ tăng trưởng về số lượng dự án, cùng sự quan tâm của các tổ chức đầu tư đã chứng minh tiềm năng to lớn của sự kết hợp Crypto + AI.

Dưới đây là một số ví dụ về các dự án và ứng dụng thực tế của AI phi tập trung:

SingularityNET

SingularityNET là một trong những dự án Crypto + AI tiên phong, được thành lập bởi nhà nghiên cứu AI nổi tiếng Ben Goertzel. Nền tảng này cho phép các nhà phát triển chia sẻ và kiếm tiền từ dịch vụ AI thông qua một mạng lưới phi tập trung.

Ngoài ra, đây còn là một hệ sinh thái mở, nơi các thuật toán AI có thể tương tác với nhau để tạo ra các mô hình AI tự cải tiến. 

SingularityNET hiên là đối tác của các dự án AI truyền thống lớn như Sophia, robot AI. Các dịch vụ AI có mặt trên nền tảng này cũng đã được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, từ chăm sóc sức khỏe, tài chính đến nông nghiệp.

Đọc thêm: Góc nhìn đầu tư AI, Gaming & DePIN: Các mạng lưới GPU phi tập trung hàng đầu hiện nay

Fetch.ai

Fetch.ai là nền tảng phi tập trung kết hợp AI và công nghệ blockchain để tạo ra một mạng lưới các AI Agent (tác nhân AI) có khả năng thực hiện nhiều tác vụ phức tạp một cách thông minh. Giải pháp này được tạo ra để ứng dụng trong các lĩnh vực logistics, năng lượng và thành phố thông minh.

Lưu ý: 3 Dự án SingularityNET, Fetch.ai và Ocean Protocol hiện đã được hợp nhất thành một siêu dự án AI mang tên Artificial Superintelligence Alliance.

Bittensor (TAO)

Bittensor là mạng lưới phi tập trung dành cho các sản phẩm, dịch vụ và ứng dụng AI, nơi các nhà phát triển và người dùng chia sẻ và trao đổi kiến thức, tài nguyên hoặc các mô hình AI/ML. Bittensor tạo ra một môi trường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu AI để cùng giúp nhau tăng tốc quá trình phát triển công nghệ mới, đồng thời cải thiện hiệu suất cho các công nghệ hiện có.

Giải pháp này có thể được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y tế, tài chính, đến giáo dục và nhiều lĩnh vực khác. Trong đó, các mô hình AI được sử dụng để phân tích dữ liệu, dự đoán và đưa ra quyết định.

Đọc thêm: Masa ra mắt Subnet dữ liệu AI sử dụng LLM trên Bittensor

Arkham (ARKM)

Arkham là một công cụ phân tích on-chain vô cùng hữu ích, được cộng đồng blockchain và các nhà đầu tư Crypto tin dùng. Nó tập trung vào việc cung cấp các dữ liệu và biểu đồ trực quan, chính xác nhờ ứng dụng công nghệ AI.

Cu thể, Arkham sử dụng các mô hình AI để phân tích dữ liệu và dự đoán các xu hướng trên Blockchain. Các mô hình này có khả năng xử lý một lượng dữ liệu lớn, phát hiện, loại bỏ các sai số ẩn và thống kê dữ liệu một cách thông minh. Từ đó, giúp người dùng có cái nhìn sâu sắc và chính xác hơn.

VeniceAI

VeniceAI được xem là OpenAI của thế giới phi tập trung, nó cạnh tranh trực tiếp với ChatGPT và các ứng dụng chatbot AI tương tự. Khác với các đối thủ, VeniceAI hướng đến việc loại bỏ sự can thiệp và kiểm soát từ các máy chủ tập trung, đứng sau là những công ty, tập đoàn lớn.

Cụ thể, VeniceAI không theo dõi, kiểm duyệt hoặc lưu trữ nội dung đã trò chuyện với người dùng. Ngoài ra, VeniceAI cũng không thu phí hay hiển thị quảng cáo trong ứng dụng.

Tóm lại, ứng dụng chatbot AI này cho phép người dùng thoải mái sử dụng mà không cần lo ngại về việc bị giám sát, kiểm duyệt hay lạm dụng dữ liệu.

Render Network

Render Network là giải pháp DePIN cung cấp mạng lưới GPU phi tập trung dành cho kết xuất đồ họa và các tác vụ đòi hỏi sức mạnh tính toán cao như AI. Render Network cho phép các tổ chức và cá nhân sử dụng tài nguyên tính toán mạnh mẽ, tiết kiệm chi phí, linh hoạt, đồng thời tăng tính bảo mật và quyền riêng tư.

Lợi ích mang lại và thách thức đối với AI phi tập trung

Những lợi ích của AI phi tập trung

AI phi tập trung mang lại nhiều lợi ích vượt trội so với các hệ thống AI truyền thống, đặc biệt là trong bối cảnh quyền riêng tư, tính bảo mật và sự minh bạch được đề cao. Cụ thể là:

• Bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân: Thay vì được lưu trữ và kiểm soát bởi một bên trung gian, dữ liệu trong hệ thống AI phi tập trung được phân phối và bảo mật trên Blockchain. Qua đó giúp người dùng kiểm soát dữ liệu tốt hơn, giảm nguy cơ bị lạm dụng hoặc rò rỉ dữ liệu.
• Minh bạch và bảo mật: Blockchain phi tập trung là một hệ thống minh bạch, an toàn và bảo mật, người dùng dễ dàng theo dõi và xác minh các hoạt động on-chain.
• Thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng: Các dự án AI phi tập trung thường  khuyến khích cộng đồng thông qua cơ chế thưởng token, tạo ra một hệ sinh thái năng động và phát triển bền vững.
• Loại bỏ tính tập trung hóa: AI phi tập trung giúp giảm thiểu hoặc loại bỏ sự phụ thuộc vào các công ty, tập đoàn lớn - những bên trung gian kiểm soát hầu hết các nguồn tài nguyên và dữ liệu AI.

Những thách thức và khó khăn

Mặc dù AI phi tập trung mang lại nhiều lợi ích và tiềm năng, nhưng nó cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức, chẳng hạn như:

• Khả năng mở rộng: Các mạng lưới Blockchain hiện tại sẽ gặp khó khăn trong trường hợp hệ thống yêu cầu xử lý khối lượng dữ liệu lớn và phức tạp.
• Hiệu suất: Do tài nguyên tính toán và dữ liệu được phân tán, hiệu suất của các hệ thống AI phi tập trung có thể không cao bằng các hệ thống AI tập trung.
• Sự cạnh tranh từ AI tập trung: Các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Google, Microsoft và OpenAI có tiềm lực rất lớn, giúp họ dễ dàng độc chiếm ở mảng AI. Các dự án AI phi tập trung phải cạnh tranh với những "gã khổng lồ" này, đây là nhiệm vụ không hề đơn giản.
• Vấn đề an ninh: Đã có không ít cuộc tấn công diễn ra trên mạng lưới Blockchain, gây thiệt hại nặng nề cho các giao thức và người dùng. Do đó, để đảm bảo an toàn và bảo mật cho hệ thống AI phi tập trung, đòi hỏi phải áp dụng các biện pháp an ninh tiên tiến.
• Quy định pháp lý: Các quy định pháp lý liên quan đến Blockchain và Crypto vẫn chưa được hoàn thiện. Điều này ít nhiều gây ra khó khăn cho các dự án AI phi tập trung trong quá trình hoạt động.
• Nguồn nhân lực: Việc phát triển và duy trì hệ thống AI phi tập trung cần đến đội ngũ kỹ thuật có chuyên môn cao trong cả hai lĩnh vực AI và Blockchain, đây là một thách thức lớn đối với nhiều dự án.

Kết luận

AI phi tập trung đã, đang và sẽ ngày càng phổ biến vì nó giúp giải quyết nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến quyền riêng tư, bảo mật và tính minh bạch.

Dù phải đối mặt với những thách thức về mặt công nghệ, pháp lý và nguồn nhân lực, nhưng AI phi tập trung vẫn cho thấy tiềm năng phát triển to lớn, hứa hẹn sẽ trở thành một phần quan trọng của lĩnh vực AI trong tương lai.

Anh em đánh giá như thế nào về AI phi tập trung? Chúng thực sự có tiềm năng ứng dụng lớn hay vẫn chỉ là “bánh vẽ” công nghệ” dùng để đầu cơ? Hãy comment ý kiến của anh em xuống phía dưới để trao đổi cùng cộng đồng TradeCoinVN nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc anh em thành công!