Sau Ethereum thì Modular blockchain chính là sự đổi mới lớn nhất trong lĩnh vực crypto. Ethereum đã từng tạo ra cuộc cách mạng lớn với việc giới thiệu smart contract, mở ra một kỷ nguyên mới cho các dApp.
Giờ đây, Modular blockchain được kỳ vọng sẽ làm được điều tương tự bằng cách cải tiến hệ thống blockchain để trở nên linh hoạt và dễ mở rộng hơn.
Liệu 2024 sẽ là năm bùng nổ của Modular blockchain để đánh dấu một cột mốc phát triển đột phá mới cho ngành? Hãy cùng TradeCoinVN đi tìm câu trả lời thông qua bài viết sau nhé!
Về cơ bản chúng ta đang có 2 kiến trúc xây dựng blockchain phổ biến nhất hiện nay là Monolithic (nguyên khối) & Modular (mô-đun phân tầng).
Khởi nguyên ban đầu chỉ có Monolithic blockchain, điển hình một vài cái tên anh em đã quen mặt chính là Bitcoin, Ethereum hay Solana,... Đặc trưng của chúng là thực hiện 4 tác vụ chính trên cùng 1 nền tảng blockchain, bao gồm Consensus, DA, Settlement & Execution.
Nhờ tiến bộ công nghệ mà sau đó chúng ta đã có thêm Modular blockchain. Đây là tên gọi chung của các nền tảng blockchain được thiết kế chuyên biệt cho một nhiệm vụ cụ thể thay vì cố gắng thực hiện tất cả tác vụ cùng một lúc.
Nguyên tắc cơ bản của chúng là tách các chức năng blockchain thành các mô-đun riêng lẻ để tập trung giải quyết tốt một vài chức năng và thuê ngoài phần còn lại.
Cụ thể, Modular blockchain tách các chức năng chính của blockchain (Data Availability & Consensus, Settlement và Execution) thành các phần chuyên biệt để tạo ra một kiến trúc được thiết kế vững chắc, có khả năng mở rộng và hoạt động hiệu quả nhất có thể.
Anh em có thể hình dung một Modular Blockchain chứa các cơ sở code/chain riêng biệt cho từng chức năng cụ thể. Khi chúng được kết hợp lại với nhau sẽ tạo ra hiệu quả lớn hơn so với một blockchain tích hợp cố gắng thực hiện tất cả các chức năng cùng lúc.
Mục tiêu chính của thiết kế Modular blockchain là đạt được khả năng mở rộng tối đa mà không phải hy sinh các nguyên tắc cốt lõi còn lại của công nghệ blockchain, đó là tính phi tập trung và bảo mật.
Khả năng mở rộng là một thách thức lớn đối với các Monolithic blockchain, vì khi số lượng giao dịch tăng lên, các blockchain này thường bị giảm hiệu suất và chi phí giao dịch tăng đáng kể.
Modular blockchain giải quyết vấn đề này bằng cách chia công việc qua nhiều chain để xử lý, từ đó cải thiện hiệu suất tổng thể mà không ảnh hưởng đến các giá trị cốt lõi của blockchain.
Sau các đợt ra mắt thành công của Celestia và Dymension, hai đại diện tiêu biểu của Modular blockchain, sự chú ý và kỳ vọng đối với các dự án tương tự là rất cao. Narrative về Modular blockchain đã và đang lan tỏa khắp các cộng đồng crypto, thu hút sự quan tâm và thảo luận từ nhiều phía.
Rất có thể chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một sự thay đổi lớn, tương tự như những gì đã diễn ra sau khi smart contract xuất hiện. Với việc Modular blockchain đang trở thành xu hướng, những sự đổi mới sẽ xuất hiện và thay đổi cách chúng ta sử dụng công nghệ blockchain trong tương lai.
Trong những phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng khám phá cách mà mỗi layer trong mordular blockchain hoạt động để giúp thiết kế này trở nên hiệu quả và tối ưu nhất nhé.
Khả năng xác minh là một lợi ích quan trọng của việc sử dụng blockchain, cho phép các bên tham gia kiểm tra và tin tưởng vào tính chính xác của giao dịch.
Nếu dữ liệu không có sẵn có hoặc không thể truy cập được, các node trong mạng sẽ không thể thực hiện bước xác minh, ảnh hưởng đến tính minh bạch và an toàn của hệ thống.
Data Availability (DA) đảm bảo rằng dữ liệu giao dịch được gửi thành công lên mạng lưới và mọi node đều có khả năng truy cập và xác minh các dữ liệu này. Nó đóng vai trò rất quan trọng giúp các hoạt động trên blockchain diễn ra liền mạch, an toàn và minh bạch.
Khi các giao dịch được thực hiện, chúng được gom lại thành các block bởi các sequencer. Sau đó, DA sẽ bắt đầu quá trình xác minh, đảm bảo rằng dữ liệu trên các block này đã được đưa thành công lên mạng lưới và có thể truy cập được bởi tất cả các node trong mạng.
Khi quá trình xác minh hoàn tất, block được thêm vào blockchain, tạo ra một bản sao mới và cập nhật trên sổ cái (ledger) phân tán.
Celestia ra mắt vào tháng 11 năm 2023, là khởi đầu cho sự xuất hiện của các dịch vụ cung cấp lớp DA thay thế (alt-DA). Mặc dù bản nâng cấp Dencun của Ethereum gần đây đã tăng quy mô cho L2 và sử dụng chính Ethereum làm DA với blobspace (một giải pháp lưu trữ dữ liệu), nhưng giải pháp này vẫn tồn tại các hạn chế so với alt-DA.
Trên thực tế, sử dụng DA của Ethereum L1 là cách để đạt được mức độ bảo mật và phi tập trung cao nhất. Tuy nhiên, nó cũng có thể làm giảm hiệu suất và tốn kém chi phí, do đó các blockchain platform thường phải cân nhắc kỹ lưỡng trong việc lựa chọn bên cung cấp DA phù hợp.
Thay vì phải thực thi smart contract như Ethereum L1, Celestia tập trung duy nhất vào việc sắp xếp và đảm bảo tính sẵn có của các giao dịch. Quy trình tối giản này giúp hệ thống đạt được hiệu suất tối đa với chi phí cực kỳ thấp.
Ngoài ra, Celestia vượt trội hoàn toàn trong việc cung cấp tính khả dụng của dữ liệu thông qua Data Availability Sampling (DAS), một công cụ có thể được thực hiện bởi các light node (yêu cầu cấu hình thấp) mà không cần phải tải xuống toàn bộ block.
Ngoài Celestia, hiện ta đang có các dịch vụ cung cấp DA hàng đầu khác bao gồm Avail, EigenDA, NEAR và Zero Gravity.
Execution layer (còn được gọi là Virtual Machine Layer - Lớp máy ảo) là một phần của kiến trúc Modular blockchain chuyên xử lý, thực thi smart contract và giao dịch.
Máy ảo mạnh nhất hiện nay là EVM (Ethereum Virtual Machine), công cụ hỗ trợ quá trình thực thi của Ethereum. EVM cho phép tạo các contract hoặc chương trình thông minh một cách nhanh chóng, đây là bước đột phá lớn của Ethereum vào năm 2016.
Kể từ khi xuất hiện cho đến nay, sức mạnh EVM đã được khẳng định với tầm ảnh hưởng sâu rộng. Nó đã thống trị gần như hoàn toàn trong mảng Virtual Machine, đóng vai trò là xương sống cho vô số dApp và hệ sinh thái dựa trên Ethereum.
Tóm lại, EVM là bộ công cụ thực thi và cơ sở hạ tầng dành cho các developer tốt nhất trong lĩnh vực crypto cho đến nay.
Tuy nhiên, 2024-2025 có thể sẽ là năm của các Execution layer mới, hãy gọi chúng là “alt-VM” hoặc “VM thế hệ tiếp theo”. Alt-VM cung cấp môi trường thực thi song song, an toàn và có hiệu suất cao, đây cũng là những tiêu chuẩn hàng đầu mà các rollup và dApp hướng tới. Chúng nhằm mục đích giảm tắc nghẽn và hoạt động liền mạch trong trường hợp hoạt động trên mạng tăng cao.
Giải pháp mới này không hướng đến việc loại bỏ hoàn toàn Ethereum L1, mà sẽ tạo ra sự đa dạng, khám phá liên tục các khả năng mới để tăng trải nghiệm cho cả người dùng lẫn developer.
Một trong những điểm khác biệt và cũng là ưu thế lớn nhất của alt-VM là việc thực thi song song với cơ chế local fee market (thị trường phí địa phương).
Trong mạng Ethereum, vào bất kỳ thời điểm nào cũng tồn tại nhiều loại giao dịch khác nhau, nghĩa là mạng phải xử lý chúng đồng thời cùng lúc. Đó có thể là tranfer, swap tài sản, mua bán NFT, tham gia DeFi, v.v. tất cả đều phải trả phí cho mạng lưới blockchain.
EVM hiện đang sử dụng cơ chế global fee market (thị trường phí toàn cầu) và thực thi các giao dịch theo cách tuần tự. Điều này có nghĩa là mỗi giao dịch (bất kể là loại nào) phải trả cùng một mức phí gas như nhau, gây ra tắc nghẽn, tăng phí gas, hạn chế khả năng mở rộng và thiếu minh bạch.
Thực thi song song chính là giải pháp cho vấn đề này bằng cách tách biệt “state” (trạng thái) của mỗi loại giao dịch. Trong đó, state phản ánh cho việc mỗi loại giao dịch ảnh hưởng đến một phần riêng biệt của hệ thống.
Cơ chế này khắc phục tình trạng tất cả các giao dịch phải cạnh tranh với nhau để giành quyền thực hiện. Do đó, các dApp có thể cho phép nhiều người dùng cùng hoạt động đồng thời mà không gặp phải tình trạng phí gas tăng cao hay giao dịch chậm.
Các giải pháp Execution layer đáng chú ý hiện nay bao gồm:
Các dự án này đang xây dựng nền tảng rollup bằng cách sử dụng alt-VM để tăng thông lượng và bảo mật cho Execution layer. Dự kiến nửa cuối năm 2024, các giải pháp alt-VM sẽ thực sự vượt trội và phổ biến trên khắp các lĩnh vực liên quan đến blockchain.
Settlement layer đóng một vai trò quan trọng đối với blockchain, chịu trách nhiệm xác nhận và hoàn tất các giao dịch, đồng thời thực thi cơ chế bảo mật nhằm ngăn chặn truy cập trái phép, giảm thiểu rủi ro gian lận.
Ethereum vẫn sẽ là một Settlement layer quan trọng trong cấu trúc Modular Blockchain. Nhờ sở hữu khả năng bảo mật và tính phi tập trung cao dựa trên mạng lưới các validator rộng lớn, Ethereum đang là ngôi nhà của hầu hết các nền tảng rollup.
Ngoài ra, các Monolithic blockchain cũng đang có xu hướng mở rộng theo hướng mô-đun hóa dựa trên rollup. Cụ thể là như cách mà Ethereum đang được mở rộng thông qua mạng lưới L2 rollup của nó, hay Avalanche có Subnet, và với Solana, đang có tin đồn rằng nền tảng này cũng sẽ cần mở rộng quy mô bằng rollup.
Thực tế thì Settlement layer là một trong những thành phần ít được nhắc đến trong Modular blockchain vì khả năng cao Ethereum L1 sẽ tiếp tục thống trị với tư cách là giải pháp tốt nhất hiện có.
Tuy nhiên trong tương lai gần, có thể chúng ta sẽ thấy nhiều blockchain khác (như Celestia và các alt-L1) cũng sẽ phát triển các Settlement layer riêng để mở rộng mạnh mẽ hơn và cạnh tranh với Ethereum.
Khả năng tương tác là mảnh ghép không thể thiếu để hoàn thiện Modular blockchain và thống nhất hệ sinh thái với vô số các rollup.
Sự phát triển mạnh mẽ của các bộ công cụ được thiết kế để hỗ trợ cho cấu trúc Modular blockchain đang giúp việc triển khai và tùy chỉnh blockchain trở nên dễ dàng hơn. Chẳng hạn như công cụ RaaS (rollup-as-a-service) của Gelato, Caldera, Conduit, AltLayer,... cùng các framework rollup của Initia, Dymension.
Chúng có khả năng hỗ trợ triển khai rollup chỉ trong vòng 5 phút thông qua các giao diện trực quan, không cần code. Qua đó tạo cơ hội để các dự án Modular blockchain mới sớm được ra mắt, thậm chí bùng nổ về số lượng trong tương lai gần.
Tuy nhiên, chính điều này sẽ dẫn tới tình trạng phân mảnh thanh khoản trong các hệ sinh thái. Trải nghiệm người dùng bị gián đoạn trên nhiều chain với các ví crypto, các sàn DEX và cầu nối khác nhau, đặc biệt là hiện tượng slippage (chênh lệch giá so với thực tế) tồi tệ trong các giao dịch.
Do đó, việc tăng khả năng tương tác và thống nhất tính thanh khoản trên các hệ sinh thái khác nhau đang được xem là ưu tiên hàng đầu. Có một số giao thức đang làm tốt nhiệm vụ này, tiêu biểu như Hyperlane, Union Build, zk-light, Omni Network, Mitosis.
Tính mô-đun hóa tạo ra một hệ thống trong đó các thành phần phối hợp làm việc cùng nhau một cách linh hoạt và hiệu quả hơn so với mô hình tổng hợp. Áp dụng Modular blockchain mang lại nhiều lợi ích và là xu hướng tất yếu trong tương lai.
Kiến trúc độc đáo của Modular blockchain tạo ra sự linh hoạt, các developer có thể lựa chọn các phần của hệ thống để sử dụng, thay vì phải tuân thủ một cách cứng nhắc theo một quy cách duy nhất. Điều này giúp thu hút thêm nhiều developer và thúc đẩy sự đổi mới trong hệ sinh thái Modular blockchain.
Quyền tự chủ cũng là một khía cạnh quan trọng khác mà Modular Blockchain hướng đến. Các ứng dụng không nên cạnh tranh với nhau để có blockspace (dung lượng trống trong một block để lưu trữ giao dịch), thay vào đó, chúng cần có blockchain riêng để sử dụng.
Chúng ta đang ở giai đoạn đầu của sự thay đổi trong cách xây dựng và hoạt động của các ứng dụng blockchain. Trong tương lai, sẽ có hàng trăm nghìn blockchain khác nhau, trong đó mỗi ứng dụng đều có chủ quyền của riêng, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng và tăng tính linh hoạt cho các developer.
Cuối cùng, Modular blockchain chính là tương lai, nơi người dùng tương tác với các dApp dễ dàng như cách thao tác hàng ngày với Internet. Điều này sẽ đưa blockchain và crypto đến gần hơn với việc được ứng dụng thực sự vào cuộc sống.
Modular blockchain là một xu hướng mới nhưng có tính ứng dụng cao và vô cùng tiềm năng trong lĩnh vực crypto. Nó mang lại tính linh hoạt và khả năng mở rộng cao hơn so với các Monolithic blockchain, từ đó tăng cường đáng kể trải nghiệm sử dụng cho cả người dùng lẫn các developer.
Sự ra mắt thành công của các dự án về Modular blockchain như Celestia và Dymension đánh dấu bước tiến lớn trong quá trình tiến hóa của blockchain. Với tiềm năng và nhiều lợi ích mang lại, Modular blockchain hứa hẹn là tương lai của ngành công nghiệp blockchain và crypto.
Anh em đánh giá như thế nào về Modular blockchain? Liệu nó có thực sự là một narrative có tiềm năng lớn để xem xét đầu tư trong giai đoạn tới? Hãy để lại ý kiến đánh giá để thảo luận cùng cộng đồng TradeCoinVN nhé!
Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc anh em thành công!
© Copyright By TradeCoinVN 2022. All Rights Reserved
Bình luận
Đăng nhập